余幼时即嗜学。家贫，无从致书以观，每假借于藏书之家，手自笔录，计日以还。天大寒，砚冰坚，手指不可屈伸，弗之怠。录毕，走送之，不敢稍逾约。以是人多以书假余，余因得遍观群书。既加冠，益慕圣贤之道 ，又患无硕师、名人与游，尝趋百里外，从乡之先达执经叩问。先达德隆望尊，门人弟子填其室，未尝稍降辞色。余立侍左右，援疑质理，俯身倾耳以请；或遇其叱咄，色愈恭，礼愈至，不敢出一言以复；俟其欣悦，则又请焉。故余虽愚，卒获有所闻。

当余之从师也，负箧曳屣，行深山巨谷中，穷冬烈风，大雪深数尺，足肤皲裂而不知。至舍，四支僵劲不能动，媵人持汤沃灌，以衾拥覆，久而乃和。寓逆旅，主人日再食，无鲜肥滋味之享。同舍生皆被绮绣，戴朱缨宝饰之帽，腰白玉之环，左佩刀，右备容臭，烨然若神人；余则缊袍敝衣处其间，略无慕艳意。以中有足乐者，不知口体之奉不若人也。盖余之勤且艰若此。

今虽耄老，未有所成，犹幸预君子之列，而承天子之宠光，缀公卿之后，日侍坐备顾问，四海亦谬称其氏名，况才之过于余者乎？

今诸生学于太学，县官日有廪稍之供，父母岁有裘葛之遗，无冻馁之患矣；坐大厦之下而诵《诗》《书》，无奔走之劳矣；有司业、博士为之师，未有问而不告，求而不得者也；凡所宜有之书，皆集于此，不必若余之手录，假诸人而后见也。其业有不精，德有不成者，非天质之卑，则心不若余之专耳，岂他人之过哉！

东阳马生君则，在太学已二年，流辈甚称其贤。余朝京师，生以乡人子谒余，撰长书以为贽，辞甚畅达，与之论辩，言和而色夷。自谓少时用心于学甚劳，是可谓善学者矣！其将归见其亲也，余故道为学之难以告之。谓余勉乡人以学者，余之志也；诋我夸际遇之盛而骄乡人者，岂知余者哉！

yú yòu shí jí shì xué 。jiā pín ，wú cóng zhì shū yǐ guān ，měi jiǎ jiè yú cáng shū zhī jiā ，shǒu zì bǐ lù ，jì rì yǐ hái 。tiān dà hán ，yàn bīng jiān ，shǒu zhǐ bú kě qū shēn ，fú zhī dài 。lù bì ，zǒu sòng zhī ，bú gǎn shāo yú yuē 。yǐ shì rén duō yǐ shū jiǎ yú ，yú yīn dé biàn guān qún shū 。jì jiā guàn ，yì mù shèng xián zhī dào ，yòu huàn wú shuò shī 、míng rén yǔ yóu ，cháng qū bǎi lǐ wài ，cóng xiāng zhī xiān dá zhí jīng kòu wèn 。xiān dá dé lóng wàng zūn ，mén rén dì zǐ tián qí shì ，wèi cháng shāo jiàng cí sè 。yú lì shì zuǒ yòu ，yuán yí zhì lǐ ，fǔ shēn qīng ěr yǐ qǐng ；huò yù qí chì duō ，sè yù gōng ，lǐ yù zhì ，bú gǎn chū yī yán yǐ fù ；sì qí xīn yuè ，zé yòu qǐng yān 。gù yú suī yú ，zú huò yǒu suǒ wén 。

dāng yú zhī cóng shī yě ，fù qiè yè xǐ ，háng shēn shān jù gǔ zhōng ，qióng dōng liè fēng ，dà xuě shēn shù chǐ ，zú fū jun1 liè ér bú zhī 。zhì shě ，sì zhī jiāng jìn bú néng dòng ，yìng rén chí tāng wò guàn ，yǐ qīn yōng fù ，jiǔ ér nǎi hé 。yù nì lǚ ，zhǔ rén rì zài shí ，wú xiān féi zī wèi zhī xiǎng 。tóng shě shēng jiē bèi qǐ xiù ，dài zhū yīng bǎo shì zhī mào ，yāo bái yù zhī huán ，zuǒ pèi dāo ，yòu bèi róng chòu ，yè rán ruò shén rén ；yú zé wēn páo bì yī chù qí jiān ，luè wú mù yàn yì 。yǐ zhōng yǒu zú lè zhě ，bú zhī kǒu tǐ zhī fèng bú ruò rén yě 。gài yú zhī qín qiě jiān ruò cǐ 。

jīn suī mào lǎo ，wèi yǒu suǒ chéng ，yóu xìng yù jun1 zǐ zhī liè ，ér chéng tiān zǐ zhī chǒng guāng ，zhuì gōng qīng zhī hòu ，rì shì zuò bèi gù wèn ，sì hǎi yì miù chēng qí shì míng ，kuàng cái zhī guò yú yú zhě hū ？

jīn zhū shēng xué yú tài xué ，xiàn guān rì yǒu lǐn shāo zhī gòng ，fù mǔ suì yǒu qiú gě zhī yí ，wú dòng něi zhī huàn yǐ ；zuò dà shà zhī xià ér sòng 《shī 》《shū 》，wú bēn zǒu zhī láo yǐ ；yǒu sī yè 、bó shì wéi zhī shī ，wèi yǒu wèn ér bú gào ，qiú ér bú dé zhě yě ；fán suǒ yí yǒu zhī shū ，jiē jí yú cǐ ，bú bì ruò yú zhī shǒu lù ，jiǎ zhū rén ér hòu jiàn yě 。qí yè yǒu bú jīng ，dé yǒu bú chéng zhě ，fēi tiān zhì zhī bēi ，zé xīn bú ruò yú zhī zhuān ěr ，qǐ tā rén zhī guò zāi ！

dōng yáng mǎ shēng jun1 zé ，zài tài xué yǐ èr nián ，liú bèi shèn chēng qí xián 。yú cháo jīng shī ，shēng yǐ xiāng rén zǐ yè yú ，zhuàn zhǎng shū yǐ wéi zhì ，cí shèn chàng dá ，yǔ zhī lùn biàn ，yán hé ér sè yí 。zì wèi shǎo shí yòng xīn yú xué shèn láo ，shì kě wèi shàn xué zhě yǐ ！qí jiāng guī jiàn qí qīn yě ，yú gù dào wéi xué zhī nán yǐ gào zhī 。wèi yú miǎn xiāng rén yǐ xué zhě ，yú zhī zhì yě ；dǐ wǒ kuā jì yù zhī shèng ér jiāo xiāng rén zhě ，qǐ zhī yú zhě zāi ！

谪居履在陈，从者有温见。
山荒聊可田，钱镈还易办。
夷俗多火耕，仿习亦颇便。
及兹春未深，数亩犹足佃。
岂徒实口腹，且以理荒宴。
遗穗及乌雀，贫寡发余羡。
出耒在明晨，山寒易霜霰。

zhé jū lǚ zài chén ，cóng zhě yǒu wēn jiàn 。
shān huāng liáo kě tián ，qián bó hái yì bàn 。
yí sú duō huǒ gēng ，fǎng xí yì pō biàn 。
jí zī chūn wèi shēn ，shù mǔ yóu zú diàn 。
qǐ tú shí kǒu fù ，qiě yǐ lǐ huāng yàn 。
yí suì jí wū què ，pín guǎ fā yú xiàn 。
chū lěi zài míng chén ，shān hán yì shuāng xiàn 。

　　君子曰：学不可以已。
青，取之于蓝，而青于蓝；冰，水为之，而寒于水。木直中绳，輮以为轮，其曲中规。虽有槁暴（pù），不复挺者，輮使之然也。故木受绳则直，金就砺则利，君子博学而日参省乎己，则知明而行无过矣。
故不登高山，不知天之高也；不临深溪，不知地之厚也；不闻先王之遗言，不知学问之大也。干、越、夷、貉之子，生而同声，长而异俗，教使之然也。诗曰：“嗟尔君子，无恒安息。靖共尔位，好是正直。神之听之，介尔景福。”神莫大于化道，福莫长于无祸。
吾尝终日而思矣，不如须臾之所学也；吾尝跂而望矣，不如登高之博见也。登高而招，臂非加长也，而见者远；顺风而呼，声非加疾也，而闻者彰。假舆马者，非利足也，而致千里；假舟楫者，非能水也，而绝江河。君子性非异也，善假于物也。(君子性 一作：君子生)
南方有鸟焉，名曰蒙鸠，以羽为巢，而编之以发，系之苇苕，风至苕折，卵破子死。巢非不完也，所系者然也。西方有木焉，名曰射干，茎长四寸，生于高山之上，而临百仞之渊，木茎非能长也，所立者然也。蓬生麻中，不扶而直；白沙在涅，与之俱黑。兰槐之根是为芷，其渐之滫，君子不近，庶人不服。其质非不美也，所渐者然也。故君子居必择乡，游必就士，所以防邪辟而近中正也。
物类之起，必有所始。荣辱之来，必象其德。肉腐出虫，鱼枯生蠹。怠慢忘身，祸灾乃作。强自取柱，柔自取束。邪秽在身，怨之所构。施薪若一，火就燥也，平地若一，水就湿也。草木畴生，禽兽群焉，物各从其类也。是故质的张，而弓矢至焉；林木茂，而斧斤至焉；树成荫，而众鸟息焉。醯酸，而蚋聚焉。故言有招祸也，行有招辱也，君子慎其所立乎！
积土成山，风雨兴焉；积水成渊，蛟龙生焉；积善成德，而神明自得，圣心备焉。故不积跬步，无以至千里；不积小流，无以成江海。骐骥一跃，不能十步；驽马十驾，功在不舍。锲而舍之，朽木不折；锲而不舍，金石可镂。蚓无爪牙之利，筋骨之强，上食埃土，下饮黄泉，用心一也。蟹六跪而二螯，非蛇鳝之穴无可寄托者，用心躁也。
是故无冥冥之志者，无昭昭之明；无惛惛之事者，无赫赫之功。行衢道者不至，事两君者不容。目不能两视而明，耳不能两听而聪。螣蛇无足而飞，鼫鼠五技而穷。《诗》曰：“尸鸠在桑，其子七兮。淑人君子，其仪一兮。其仪一兮，心如结兮！”故君子结于一也。
昔者瓠巴鼓瑟，而流鱼出听；伯牙鼓琴，而六马仰秣。故声无小而不闻，行无隐而不形 。玉在山而草润，渊生珠而崖不枯。为善不积邪？安有不闻者乎？
学恶乎始？恶乎终？曰：其数则始乎诵经，终乎读礼；其义则始乎为士，终乎为圣人， 真积力久则入，学至乎没而后止也。故学数有终，若其义则不可须臾舍也。为之，人也；舍 之，禽兽也。故书者，政事之纪也；诗者，中声之所止也；礼者，法之大分，类之纲纪也。 故学至乎礼而止矣。夫是之谓道德之极。礼之敬文也，乐之中和也，诗书之博也，春秋之微 也，在天地之间者毕矣。 君子之学也，入乎耳，着乎心，布乎四体，形乎动静。端而言，蝡而动，一可以为法则。小人之学也，入乎耳，出乎口；口耳之间，则四寸耳，曷足以美七尺之躯哉！古之学者为己，今之学者为人。君子之学也，以美其身；小人之学也，以为禽犊。故不问而告谓之傲，问一而告二谓之囋。傲、非也，囋、非也；君子如向矣。
学莫便乎近其人。礼乐法而不说，诗书故而不切，春秋约而不速。方其人之习君子之说，则尊以遍矣，周于世矣。故曰：学莫便乎近其人。
学之经莫速乎好其人，隆礼次之。上不能好其人，下不能隆礼，安特将学杂识志，顺诗书而已耳。则末世穷年，不免为陋儒而已。将原先王，本仁义，则礼正其经纬蹊径也。若挈裘领，诎五指而顿之，顺者不可胜数也。不道礼宪，以诗书为之，譬之犹以指测河也，以戈舂黍也，以锥餐壶也，不可以得之矣。故隆礼，虽未明，法士也；不隆礼，虽察辩，散儒也。
问楛者，勿告也；告楛者，勿问也；说楛者，勿听也。有争气者，勿与辩也。故必由其道至，然后接之；非其道则避之。故礼恭，而后可与言道之方；辞顺，而后可与言道之理；色从而后可与言道之致。故未可与言而言，谓之傲；可与言而不言，谓之隐；不观气色而言，谓瞽。故君子不傲、不隐、不瞽，谨顺其身。诗曰：“匪交匪舒，天子所予。”此之谓也。
百发失一，不足谓善射；千里蹞步不至，不足谓善御；伦类不通，仁义不一，不足谓善学。学也者，固学一之也。一出焉，一入焉，涂巷之人也；其善者少，不善者多，桀纣盗跖也；全之尽之，然后学者也。
君子知夫不全不粹之不足以为美也，故诵数以贯之，思索以通之，为其人以处之，除其害者以持养之。使目非是无欲见也，使耳非是无欲闻也，使口非是无欲言也，使心非是无欲虑也。及至其致好之也，目好之五色，耳好之五声，口好之五味，心利之有天下。是故权利不能倾也，群众不能移也，天下不能荡也。生乎由是，死乎由是，夫是之谓德操。德操然后能定，能定然后能应。能定能应，夫是之谓成人。天见其明，地见其光，君子贵其全也。

　　jun1 zǐ yuē ：xué bú kě yǐ yǐ 。
qīng ，qǔ zhī yú lán ，ér qīng yú lán ；bīng ，shuǐ wéi zhī ，ér hán yú shuǐ 。mù zhí zhōng shéng ，róu yǐ wéi lún ，qí qǔ zhōng guī 。suī yǒu gǎo bào （pù），bú fù tǐng zhě ，róu shǐ zhī rán yě 。gù mù shòu shéng zé zhí ，jīn jiù lì zé lì ，jun1 zǐ bó xué ér rì cān shěng hū jǐ ，zé zhī míng ér háng wú guò yǐ 。
gù bú dēng gāo shān ，bú zhī tiān zhī gāo yě ；bú lín shēn xī ，bú zhī dì zhī hòu yě ；bú wén xiān wáng zhī yí yán ，bú zhī xué wèn zhī dà yě 。gàn 、yuè 、yí 、mò zhī zǐ ，shēng ér tóng shēng ，zhǎng ér yì sú ，jiāo shǐ zhī rán yě 。shī yuē ：“jiē ěr jun1 zǐ ，wú héng ān xī 。jìng gòng ěr wèi ，hǎo shì zhèng zhí 。shén zhī tīng zhī ，jiè ěr jǐng fú 。”shén mò dà yú huà dào ，fú mò zhǎng yú wú huò 。
wú cháng zhōng rì ér sī yǐ ，bú rú xū yú zhī suǒ xué yě ；wú cháng qí ér wàng yǐ ，bú rú dēng gāo zhī bó jiàn yě 。dēng gāo ér zhāo ，bì fēi jiā zhǎng yě ，ér jiàn zhě yuǎn ；shùn fēng ér hū ，shēng fēi jiā jí yě ，ér wén zhě zhāng 。jiǎ yú mǎ zhě ，fēi lì zú yě ，ér zhì qiān lǐ ；jiǎ zhōu jí zhě ，fēi néng shuǐ yě ，ér jué jiāng hé 。jun1 zǐ xìng fēi yì yě ，shàn jiǎ yú wù yě 。(jun1 zǐ xìng yī zuò ：jun1 zǐ shēng )
nán fāng yǒu niǎo yān ，míng yuē méng jiū ，yǐ yǔ wéi cháo ，ér biān zhī yǐ fā ，xì zhī wěi tiáo ，fēng zhì tiáo shé ，luǎn pò zǐ sǐ 。cháo fēi bú wán yě ，suǒ xì zhě rán yě 。xī fāng yǒu mù yān ，míng yuē shè gàn ，jīng zhǎng sì cùn ，shēng yú gāo shān zhī shàng ，ér lín bǎi rèn zhī yuān ，mù jīng fēi néng zhǎng yě ，suǒ lì zhě rán yě 。péng shēng má zhōng ，bú fú ér zhí ；bái shā zài niè ，yǔ zhī jù hēi 。lán huái zhī gēn shì wéi zhǐ ，qí jiàn zhī xiǔ ，jun1 zǐ bú jìn ，shù rén bú fú 。qí zhì fēi bú měi yě ，suǒ jiàn zhě rán yě 。gù jun1 zǐ jū bì zé xiāng ，yóu bì jiù shì ，suǒ yǐ fáng xié pì ér jìn zhōng zhèng yě 。
wù lèi zhī qǐ ，bì yǒu suǒ shǐ 。róng rǔ zhī lái ，bì xiàng qí dé 。ròu fǔ chū chóng ，yú kū shēng dù 。dài màn wàng shēn ，huò zāi nǎi zuò 。qiáng zì qǔ zhù ，róu zì qǔ shù 。xié huì zài shēn ，yuàn zhī suǒ gòu 。shī xīn ruò yī ，huǒ jiù zào yě ，píng dì ruò yī ，shuǐ jiù shī yě 。cǎo mù chóu shēng ，qín shòu qún yān ，wù gè cóng qí lèi yě 。shì gù zhì de zhāng ，ér gōng shǐ zhì yān ；lín mù mào ，ér fǔ jīn zhì yān ；shù chéng yīn ，ér zhòng niǎo xī yān 。xī suān ，ér ruì jù yān 。gù yán yǒu zhāo huò yě ，háng yǒu zhāo rǔ yě ，jun1 zǐ shèn qí suǒ lì hū ！
jī tǔ chéng shān ，fēng yǔ xìng yān ；jī shuǐ chéng yuān ，jiāo lóng shēng yān ；jī shàn chéng dé ，ér shén míng zì dé ，shèng xīn bèi yān 。gù bú jī kuǐ bù ，wú yǐ zhì qiān lǐ ；bú jī xiǎo liú ，wú yǐ chéng jiāng hǎi 。qí jì yī yuè ，bú néng shí bù ；nú mǎ shí jià ，gōng zài bú shě 。qiè ér shě zhī ，xiǔ mù bú shé ；qiè ér bú shě ，jīn shí kě lòu 。yǐn wú zhǎo yá zhī lì ，jīn gǔ zhī qiáng ，shàng shí āi tǔ ，xià yǐn huáng quán ，yòng xīn yī yě 。xiè liù guì ér èr áo ，fēi shé shàn zhī xué wú kě jì tuō zhě ，yòng xīn zào yě 。
shì gù wú míng míng zhī zhì zhě ，wú zhāo zhāo zhī míng ；wú hūn hūn zhī shì zhě ，wú hè hè zhī gōng 。háng qú dào zhě bú zhì ，shì liǎng jun1 zhě bú róng 。mù bú néng liǎng shì ér míng ，ěr bú néng liǎng tīng ér cōng 。tè shé wú zú ér fēi ，shí shǔ wǔ jì ér qióng 。《shī 》yuē ：“shī jiū zài sāng ，qí zǐ qī xī 。shū rén jun1 zǐ ，qí yí yī xī 。qí yí yī xī ，xīn rú jié xī ！”gù jun1 zǐ jié yú yī yě 。
xī zhě hù bā gǔ sè ，ér liú yú chū tīng ；bó yá gǔ qín ，ér liù mǎ yǎng mò 。gù shēng wú xiǎo ér bú wén ，háng wú yǐn ér bú xíng 。yù zài shān ér cǎo rùn ，yuān shēng zhū ér yá bú kū 。wéi shàn bú jī xié ？ān yǒu bú wén zhě hū ？
xué è hū shǐ ？è hū zhōng ？yuē ：qí shù zé shǐ hū sòng jīng ，zhōng hū dú lǐ ；qí yì zé shǐ hū wéi shì ，zhōng hū wéi shèng rén ， zhēn jī lì jiǔ zé rù ，xué zhì hū méi ér hòu zhǐ yě 。gù xué shù yǒu zhōng ，ruò qí yì zé bú kě xū yú shě yě 。wéi zhī ，rén yě ；shě zhī ，qín shòu yě 。gù shū zhě ，zhèng shì zhī jì yě ；shī zhě ，zhōng shēng zhī suǒ zhǐ yě ；lǐ zhě ，fǎ zhī dà fèn ，lèi zhī gāng jì yě 。 gù xué zhì hū lǐ ér zhǐ yǐ 。fū shì zhī wèi dào dé zhī jí 。lǐ zhī jìng wén yě ，lè zhī zhōng hé yě ，shī shū zhī bó yě ，chūn qiū zhī wēi yě ，zài tiān dì zhī jiān zhě bì yǐ 。 jun1 zǐ zhī xué yě ，rù hū ěr ，zhe hū xīn ，bù hū sì tǐ ，xíng hū dòng jìng 。duān ér yán ，ruǎn ér dòng ，yī kě yǐ wéi fǎ zé 。xiǎo rén zhī xué yě ，rù hū ěr ，chū hū kǒu ；kǒu ěr zhī jiān ，zé sì cùn ěr ，hé zú yǐ měi qī chǐ zhī qū zāi ！gǔ zhī xué zhě wéi jǐ ，jīn zhī xué zhě wéi rén 。jun1 zǐ zhī xué yě ，yǐ měi qí shēn ；xiǎo rén zhī xué yě ，yǐ wéi qín dú 。gù bú wèn ér gào wèi zhī ào ，wèn yī ér gào èr wèi zhī zá 。ào 、fēi yě ，zá 、fēi yě ；jun1 zǐ rú xiàng yǐ 。
xué mò biàn hū jìn qí rén 。lǐ lè fǎ ér bú shuō ，shī shū gù ér bú qiē ，chūn qiū yuē ér bú sù 。fāng qí rén zhī xí jun1 zǐ zhī shuō ，zé zūn yǐ biàn yǐ ，zhōu yú shì yǐ 。gù yuē ：xué mò biàn hū jìn qí rén 。
xué zhī jīng mò sù hū hǎo qí rén ，lóng lǐ cì zhī 。shàng bú néng hǎo qí rén ，xià bú néng lóng lǐ ，ān tè jiāng xué zá shí zhì ，shùn shī shū ér yǐ ěr 。zé mò shì qióng nián ，bú miǎn wéi lòu rú ér yǐ 。jiāng yuán xiān wáng ，běn rén yì ，zé lǐ zhèng qí jīng wěi qī jìng yě 。ruò qiè qiú lǐng ，qū wǔ zhǐ ér dùn zhī ，shùn zhě bú kě shèng shù yě 。bú dào lǐ xiàn ，yǐ shī shū wéi zhī ，pì zhī yóu yǐ zhǐ cè hé yě ，yǐ gē chōng shǔ yě ，yǐ zhuī cān hú yě ，bú kě yǐ dé zhī yǐ 。gù lóng lǐ ，suī wèi míng ，fǎ shì yě ；bú lóng lǐ ，suī chá biàn ，sàn rú yě 。
wèn kǔ zhě ，wù gào yě ；gào kǔ zhě ，wù wèn yě ；shuō kǔ zhě ，wù tīng yě 。yǒu zhēng qì zhě ，wù yǔ biàn yě 。gù bì yóu qí dào zhì ，rán hòu jiē zhī ；fēi qí dào zé bì zhī 。gù lǐ gōng ，ér hòu kě yǔ yán dào zhī fāng ；cí shùn ，ér hòu kě yǔ yán dào zhī lǐ ；sè cóng ér hòu kě yǔ yán dào zhī zhì 。gù wèi kě yǔ yán ér yán ，wèi zhī ào ；kě yǔ yán ér bú yán ，wèi zhī yǐn ；bú guān qì sè ér yán ，wèi gǔ 。gù jun1 zǐ bú ào 、bú yǐn 、bú gǔ ，jǐn shùn qí shēn 。shī yuē ：“fěi jiāo fěi shū ，tiān zǐ suǒ yǔ 。”cǐ zhī wèi yě 。
bǎi fā shī yī ，bú zú wèi shàn shè ；qiān lǐ kuǐ bù bú zhì ，bú zú wèi shàn yù ；lún lèi bú tōng ，rén yì bú yī ，bú zú wèi shàn xué 。xué yě zhě ，gù xué yī zhī yě 。yī chū yān ，yī rù yān ，tú xiàng zhī rén yě ；qí shàn zhě shǎo ，bú shàn zhě duō ，jié zhòu dào zhí yě ；quán zhī jìn zhī ，rán hòu xué zhě yě 。
jun1 zǐ zhī fū bú quán bú cuì zhī bú zú yǐ wéi měi yě ，gù sòng shù yǐ guàn zhī ，sī suǒ yǐ tōng zhī ，wéi qí rén yǐ chù zhī ，chú qí hài zhě yǐ chí yǎng zhī 。shǐ mù fēi shì wú yù jiàn yě ，shǐ ěr fēi shì wú yù wén yě ，shǐ kǒu fēi shì wú yù yán yě ，shǐ xīn fēi shì wú yù lǜ yě 。jí zhì qí zhì hǎo zhī yě ，mù hǎo zhī wǔ sè ，ěr hǎo zhī wǔ shēng ，kǒu hǎo zhī wǔ wèi ，xīn lì zhī yǒu tiān xià 。shì gù quán lì bú néng qīng yě ，qún zhòng bú néng yí yě ，tiān xià bú néng dàng yě 。shēng hū yóu shì ，sǐ hū yóu shì ，fū shì zhī wèi dé cāo 。dé cāo rán hòu néng dìng ，néng dìng rán hòu néng yīng 。néng dìng néng yīng ，fū shì zhī wèi chéng rén 。tiān jiàn qí míng ，dì jiàn qí guāng ，jun1 zǐ guì qí quán yě 。

初，权谓吕蒙曰：“卿今当涂掌事，不可不学！”蒙辞以军中多务。权曰：“孤岂欲卿治经为博士邪?但当涉猎，见往事耳。卿言多务，孰若孤？孤常读书，自以为大有所益。”蒙乃始就学。

及鲁肃过寻阳，与蒙论议，大惊曰：“卿今者才略，非复吴下阿蒙！”蒙曰：“士别三日，即更刮目相待，大兄何见事之晚乎！”肃遂拜蒙母，结友而别。

chū ，quán wèi lǚ méng yuē ：“qīng jīn dāng tú zhǎng shì ，bú kě bú xué ！”méng cí yǐ jun1 zhōng duō wù 。quán yuē ：“gū qǐ yù qīng zhì jīng wéi bó shì xié ?dàn dāng shè liè ，jiàn wǎng shì ěr 。qīng yán duō wù ，shú ruò gū ？gū cháng dú shū ，zì yǐ wéi dà yǒu suǒ yì 。”méng nǎi shǐ jiù xué 。

jí lǔ sù guò xún yáng ，yǔ méng lùn yì ，dà jīng yuē ：“qīng jīn zhě cái luè ，fēi fù wú xià ā méng ！”méng yuē ：“shì bié sān rì ，jí gèng guā mù xiàng dài ，dà xiōng hé jiàn shì zhī wǎn hū ！”sù suí bài méng mǔ ，jié yǒu ér bié 。

凡读书......须要读得字字响亮，不可误一字，不可少一字，不可多一字，不可倒一字，不可牵强暗记，只是要多诵数遍，自然上口，久远不忘。古人云，“读书百遍，其义自见”。谓读得熟，则不待解说，自晓其义也。余尝谓，读书有三到，谓心到，眼到，口到。心不在此，则眼不看仔细，心眼既不专一，却只漫浪诵读，决不能记，记亦不能久也。三到之中，心到最急。心既到矣，眼口岂不到乎？

fán dú shū ......xū yào dú dé zì zì xiǎng liàng ，bú kě wù yī zì ，bú kě shǎo yī zì ，bú kě duō yī zì ，bú kě dǎo yī zì ，bú kě qiān qiáng àn jì ，zhī shì yào duō sòng shù biàn ，zì rán shàng kǒu ，jiǔ yuǎn bú wàng 。gǔ rén yún ，“dú shū bǎi biàn ，qí yì zì jiàn ”。wèi dú dé shú ，zé bú dài jiě shuō ，zì xiǎo qí yì yě 。yú cháng wèi ，dú shū yǒu sān dào ，wèi xīn dào ，yǎn dào ，kǒu dào 。xīn bú zài cǐ ，zé yǎn bú kàn zǎi xì ，xīn yǎn jì bú zhuān yī ，què zhī màn làng sòng dú ，jué bú néng jì ，jì yì bú néng jiǔ yě 。sān dào zhī zhōng ，xīn dào zuì jí 。xīn jì dào yǐ ，yǎn kǒu qǐ bú dào hū ？

　　弈秋，通国之善弈者也。使弈秋诲二人弈，其一人专心致志，惟弈秋之为听；一人虽听之，一心以为有鸿鹄将至，思援弓缴而射之。虽与之俱学，弗若之矣。为是其智弗若与？曰：非然也。

　　yì qiū ，tōng guó zhī shàn yì zhě yě 。shǐ yì qiū huì èr rén yì ，qí yī rén zhuān xīn zhì zhì ，wéi yì qiū zhī wéi tīng ；yī rén suī tīng zhī ，yī xīn yǐ wéi yǒu hóng hú jiāng zhì ，sī yuán gōng jiǎo ér shè zhī 。suī yǔ zhī jù xué ，fú ruò zhī yǐ 。wéi shì qí zhì fú ruò yǔ ？yuē ：fēi rán yě 。