尚德缓刑书原文
汉昭帝逝世,昌邑王刘贺被废黜,汉宣帝刘询刚刚登上皇位。
路温舒呈上奏书,奏书说:
昭帝崩,昌邑王贺废,宣帝初即位,路温舒上书,言宜尚德缓刑。
其辞曰:
“臣闻齐有无知之祸,而桓公以兴;晋有骊姬之难,而文公用伯。
近世赵王不终,诸吕作乱,而孝文为太宗。
由是观之,祸乱之作,将以开圣人也。
故桓、文扶微兴坏,尊文、武之业,
泽加百姓,功润诸侯,虽不及三王,天下归仁焉。
文帝永思至德,以承天心,崇仁义,省刑罚,通关梁,一远近,敬贤如大宾,爱民如赤子,内恕情之所安而施之于海内,是以囹圄空虚,天下太平。
夫继变化之后,必有异旧之恩,此贤圣所以昭天命也。
“往者,昭帝即世而无嗣,大臣忧戚,焦心合谋,皆以昌邑尊亲,援而立之。
然天不授命,淫乱其心,遂以自亡。
深察祸变之故,乃皇天之所以开至圣也。
故大将军受命武帝,股肱汉国,披肝胆,决大计,黜亡义,立有德,辅天而行,然后宗庙以安,天下咸宁。
臣闻《春秋》正即位,大一统而慎始也。
陛下初登至尊,与天合符,宜改前世之失,正始受命之统,涤烦文,除民疾,存亡继绝,以应天意。
“臣闻秦有十失,其一尚存,治狱之吏是也。
秦之时,羞文学,好武勇,贱仁义之士,贵治狱之吏,正言者谓之诽谤,遏过者谓之妖言,故盛服先王不用于世⒅,忠良切言皆郁于胸,誉谀之声日满于耳,虚美熏心,实祸蔽塞,此乃秦之所以亡天下也。
方今天下,赖陛下恩厚,亡金革之危、饥寒之患,父子夫妻戮力安家,然太平未洽者,狱乱之也。
夫狱者,天下之大命也,死者不可复生,绝者不可复属。
《书》曰:“与其杀不辜,宁失不经。
”今治狱吏则不然,上下相驱,以刻为明,深者获公名,平者多后患。
故治狱之吏,皆欲人死,非憎人也,自安之道在人之死。
是以死人之血流离于市,被刑之徒比肩而立,大辟之计岁以万数。
此仁圣之所以伤也。
太平之未洽,凡以此也。
夫人情安则乐生,痛则思死,棰楚之下,何求而不得?做囚人不胜痛,则饰词以视之,吏治者利其然,则指道以明之,上奏畏却,则锻练而周内之;盖奏当之成,虽咎繇听之,犹以为死有余辜。
何则?成练者众,文致之罪明也。
是以狱吏专为深刻,残贼而亡极,媮为一切,不顾国患,此世之大贼也。
故俗语曰:“画地为狱议不入;刻木为吏期不对。
”此皆疾吏之风,悲痛之辞也。
故天下之患,莫深于狱;败法乱正,离亲塞道,莫甚乎治狱之吏,此所谓一尚存者也。
”
“臣闻乌鸢之卵不毁,而后凤凰集;诽谤之罪不诛,而后良言进。
故古人有言:“山薮臧疾,川泽纳污,瑾瑜匿恶,国君含诟。
”唯陛下除诽谤以招切言,开天下之口,广箴谏之路,扫亡秦之失,尊文武之德,省法制,宽刑罚,以废治狱,则太平之风可兴于世,永履和乐,与天亡极,天下幸甚。
”
上善其言。
尚德缓刑书拼音版
hàn zhāo dì shì shì ,chāng yì wáng liú hè bèi fèi chù ,hàn xuān dì liú xún gāng gāng dēng shàng huáng wèi 。lù wēn shū chéng shàng zòu shū ,zòu shū shuō :
zhāo dì bēng ,chāng yì wáng hè fèi ,xuān dì chū jí wèi ,lù wēn shū shàng shū ,yán yí shàng dé huǎn xíng 。qí cí yuē :
“chén wén qí yǒu wú zhī zhī huò ,ér huán gōng yǐ xìng ;jìn yǒu lí jī zhī nán ,ér wén gōng yòng bó 。jìn shì zhào wáng bú zhōng ,zhū lǚ zuò luàn ,ér xiào wén wéi tài zōng 。yóu shì guān zhī ,huò luàn zhī zuò ,jiāng yǐ kāi shèng rén yě 。gù huán 、wén fú wēi xìng huài ,zūn wén 、wǔ zhī yè ,
zé jiā bǎi xìng ,gōng rùn zhū hóu ,suī bú jí sān wáng ,tiān xià guī rén yān 。wén dì yǒng sī zhì dé ,yǐ chéng tiān xīn ,chóng rén yì ,shěng xíng fá ,tōng guān liáng ,yī yuǎn jìn ,jìng xián rú dà bīn ,ài mín rú chì zǐ ,nèi shù qíng zhī suǒ ān ér shī zhī yú hǎi nèi ,shì yǐ líng yǔ kōng xū ,tiān xià tài píng 。fū jì biàn huà zhī hòu ,bì yǒu yì jiù zhī ēn ,cǐ xián shèng suǒ yǐ zhāo tiān mìng yě 。“wǎng zhě ,zhāo dì jí shì ér wú sì ,dà chén yōu qī ,jiāo xīn hé móu ,jiē yǐ chāng yì zūn qīn ,yuán ér lì zhī 。rán tiān bú shòu mìng ,yín luàn qí xīn ,suí yǐ zì wáng 。shēn chá huò biàn zhī gù ,nǎi huáng tiān zhī suǒ yǐ kāi zhì shèng yě 。gù dà jiāng jun1 shòu mìng wǔ dì ,gǔ gōng hàn guó ,pī gān dǎn ,jué dà jì ,chù wáng yì ,lì yǒu dé ,fǔ tiān ér háng ,rán hòu zōng miào yǐ ān ,tiān xià xián níng 。chén wén 《chūn qiū 》zhèng jí wèi ,dà yī tǒng ér shèn shǐ yě 。bì xià chū dēng zhì zūn ,yǔ tiān hé fú ,yí gǎi qián shì zhī shī ,zhèng shǐ shòu mìng zhī tǒng ,dí fán wén ,chú mín jí ,cún wáng jì jué ,yǐ yīng tiān yì 。
“chén wén qín yǒu shí shī ,qí yī shàng cún ,zhì yù zhī lì shì yě 。qín zhī shí ,xiū wén xué ,hǎo wǔ yǒng ,jiàn rén yì zhī shì ,guì zhì yù zhī lì ,zhèng yán zhě wèi zhī fěi bàng ,è guò zhě wèi zhī yāo yán ,gù shèng fú xiān wáng bú yòng yú shì ⒅,zhōng liáng qiē yán jiē yù yú xiōng ,yù yú zhī shēng rì mǎn yú ěr ,xū měi xūn xīn ,shí huò bì sāi ,cǐ nǎi qín zhī suǒ yǐ wáng tiān xià yě 。fāng jīn tiān xià ,lài bì xià ēn hòu ,wáng jīn gé zhī wēi 、jī hán zhī huàn ,fù zǐ fū qī lù lì ān jiā ,rán tài píng wèi qià zhě ,yù luàn zhī yě 。fū yù zhě ,tiān xià zhī dà mìng yě ,sǐ zhě bú kě fù shēng ,jué zhě bú kě fù shǔ 。《shū 》yuē :“yǔ qí shā bú gū ,níng shī bú jīng 。”jīn zhì yù lì zé bú rán ,shàng xià xiàng qū ,yǐ kè wéi míng ,shēn zhě huò gōng míng ,píng zhě duō hòu huàn 。gù zhì yù zhī lì ,jiē yù rén sǐ ,fēi zēng rén yě ,zì ān zhī dào zài rén zhī sǐ 。shì yǐ sǐ rén zhī xuè liú lí yú shì ,bèi xíng zhī tú bǐ jiān ér lì ,dà pì zhī jì suì yǐ wàn shù 。cǐ rén shèng zhī suǒ yǐ shāng yě 。tài píng zhī wèi qià ,fán yǐ cǐ yě 。fū rén qíng ān zé lè shēng ,tòng zé sī sǐ ,chuí chǔ zhī xià ,hé qiú ér bú dé ?zuò qiú rén bú shèng tòng ,zé shì cí yǐ shì zhī ,lì zhì zhě lì qí rán ,zé zhǐ dào yǐ míng zhī ,shàng zòu wèi què ,zé duàn liàn ér zhōu nèi zhī ;gài zòu dāng zhī chéng ,suī jiù yáo tīng zhī ,yóu yǐ wéi sǐ yǒu yú gū 。hé zé ?chéng liàn zhě zhòng ,wén zhì zhī zuì míng yě 。shì yǐ yù lì zhuān wéi shēn kè ,cán zéi ér wáng jí ,yú wéi yī qiē ,bú gù guó huàn ,cǐ shì zhī dà zéi yě 。gù sú yǔ yuē :“huà dì wéi yù yì bú rù ;kè mù wéi lì qī bú duì 。”cǐ jiē jí lì zhī fēng ,bēi tòng zhī cí yě 。gù tiān xià zhī huàn ,mò shēn yú yù ;bài fǎ luàn zhèng ,lí qīn sāi dào ,mò shèn hū zhì yù zhī lì ,cǐ suǒ wèi yī shàng cún zhě yě 。”
“chén wén wū yuān zhī luǎn bú huǐ ,ér hòu fèng huáng jí ;fěi bàng zhī zuì bú zhū ,ér hòu liáng yán jìn 。gù gǔ rén yǒu yán :“shān sǒu zāng jí ,chuān zé nà wū ,jǐn yú nì è ,guó jun1 hán gòu 。”wéi bì xià chú fěi bàng yǐ zhāo qiē yán ,kāi tiān xià zhī kǒu ,guǎng zhēn jiàn zhī lù ,sǎo wáng qín zhī shī ,zūn wén wǔ zhī dé ,shěng fǎ zhì ,kuān xíng fá ,yǐ fèi zhì yù ,zé tài píng zhī fēng kě xìng yú shì ,yǒng lǚ hé lè ,yǔ tiān wáng jí ,tiān xià xìng shèn 。”
shàng shàn qí yán 。
提示:拼音为程序生成,因此多音字的拼音可能不准确。
尚德缓刑书翻译
暂无翻译!
尚德缓刑书赏析
暂无赏析!
作者介绍
西汉著名的司法官。字长君,钜鹿人(钜鹿,在今河北南部,路温舒系河北广宗人)。信奉儒家学说。起初学习律令,当过县狱吏、郡决曹史;后来又学习《春秋》经义,举孝廉,当过廷尉奏曹掾、守廷尉史、郡太守等职。宣帝即位,他上疏请求改变重刑罚、重用治狱官吏的政策,主张“尚德缓刑”,“省法制,宽刑罚”。他认为秦朝灭亡的原因,是法密政苛,重用狱吏。汉承袭秦朝这一弊政,必须改革。他还反对刑讯逼供,认为刑讯迫使罪犯编造假供,给狱吏枉法定罪开了方便之门。他在奏疏中还提出废除诽谤罪,以便广开言路。
版权声明:本问由网友上传(或整理自网络),原作者已无法考证,版权归原作者所有。中学古诗词网免费发布仅供学习参考。
转载请注明:原文链接 | https://www.slxby.com/gushiwen/61972.html
《尚德缓刑书》相关推荐
- 作者:路温舒 朝代:汉代
汉昭帝逝世,昌邑王刘贺被废黜,汉宣帝刘询刚刚登上皇位。路温舒呈上奏书,奏书说:
昭帝崩,昌邑王贺废,宣帝初即位,路温舒上书,言宜尚德缓刑。其辞曰:
“臣闻齐有无知之祸,而桓公以兴;晋有骊姬之难,而文公用伯。近世赵王不终,诸吕作乱,而孝文为太宗。由是观之,祸乱之作,将以开圣人也。故桓、文扶微兴坏,尊文、武之业,
泽加百姓,功润诸侯,虽不及三王,天下归仁焉。文帝永思至德,以承天心,崇仁义,省刑罚,通关梁,一远近,敬贤如大宾,爱民如赤子,内恕情之所安而施之于海内,是以囹圄空虚,天下太平。夫继变化之后,必有异旧之恩,此贤圣所以昭天命也。“往者,昭帝即世而无嗣,大臣忧戚,焦心合谋,皆以昌邑尊亲,援而立之。然天不授命,淫乱其心,遂以自亡。深察祸变之故,乃皇天之所以开至圣也。故大将军受命武帝,股肱汉国,披肝胆,决大计,黜亡义,立有德,辅天而行,然后宗庙以安,天下咸宁。臣闻《春秋》正即位,大一统而慎始也。陛下初登至尊,与天合符,宜改前世之失,正始受命之统,涤烦文,除民疾,存亡继绝,以应天意。
“臣闻秦有十失,其一尚存,治狱之吏是也。秦之时,羞文学,好武勇,贱仁义之士,贵治狱之吏,正言者谓之诽谤,遏过者谓之妖言,故盛服先王不用于世⒅,忠良切言皆郁于胸,誉谀之声日满于耳,虚美熏心,实祸蔽塞,此乃秦之所以亡天下也。方今天下,赖陛下恩厚,亡金革之危、饥寒之患,父子夫妻戮力安家,然太平未洽者,狱乱之也。夫狱者,天下之大命也,死者不可复生,绝者不可复属。《书》曰:“与其杀不辜,宁失不经。”今治狱吏则不然,上下相驱,以刻为明,深者获公名,平者多后患。故治狱之吏,皆欲人死,非憎人也,自安之道在人之死。是以死人之血流离于市,被刑之徒比肩而立,大辟之计岁以万数。此仁圣之所以伤也。太平之未洽,凡以此也。夫人情安则乐生,痛则思死,棰楚之下,何求而不得?做囚人不胜痛,则饰词以视之,吏治者利其然,则指道以明之,上奏畏却,则锻练而周内之;盖奏当之成,虽咎繇听之,犹以为死有余辜。何则?成练者众,文致之罪明也。是以狱吏专为深刻,残贼而亡极,媮为一切,不顾国患,此世之大贼也。故俗语曰:“画地为狱议不入;刻木为吏期不对。”此皆疾吏之风,悲痛之辞也。故天下之患,莫深于狱;败法乱正,离亲塞道,莫甚乎治狱之吏,此所谓一尚存者也。”
“臣闻乌鸢之卵不毁,而后凤凰集;诽谤之罪不诛,而后良言进。故古人有言:“山薮臧疾,川泽纳污,瑾瑜匿恶,国君含诟。”唯陛下除诽谤以招切言,开天下之口,广箴谏之路,扫亡秦之失,尊文武之德,省法制,宽刑罚,以废治狱,则太平之风可兴于世,永履和乐,与天亡极,天下幸甚。”
上善其言。hàn zhāo dì shì shì ,chāng yì wáng liú hè bèi fèi chù ,hàn xuān dì liú xún gāng gāng dēng shàng huáng wèi 。lù wēn shū chéng shàng zòu shū ,zòu shū shuō :
zhāo dì bēng ,chāng yì wáng hè fèi ,xuān dì chū jí wèi ,lù wēn shū shàng shū ,yán yí shàng dé huǎn xíng 。qí cí yuē :
“chén wén qí yǒu wú zhī zhī huò ,ér huán gōng yǐ xìng ;jìn yǒu lí jī zhī nán ,ér wén gōng yòng bó 。jìn shì zhào wáng bú zhōng ,zhū lǚ zuò luàn ,ér xiào wén wéi tài zōng 。yóu shì guān zhī ,huò luàn zhī zuò ,jiāng yǐ kāi shèng rén yě 。gù huán 、wén fú wēi xìng huài ,zūn wén 、wǔ zhī yè ,
zé jiā bǎi xìng ,gōng rùn zhū hóu ,suī bú jí sān wáng ,tiān xià guī rén yān 。wén dì yǒng sī zhì dé ,yǐ chéng tiān xīn ,chóng rén yì ,shěng xíng fá ,tōng guān liáng ,yī yuǎn jìn ,jìng xián rú dà bīn ,ài mín rú chì zǐ ,nèi shù qíng zhī suǒ ān ér shī zhī yú hǎi nèi ,shì yǐ líng yǔ kōng xū ,tiān xià tài píng 。fū jì biàn huà zhī hòu ,bì yǒu yì jiù zhī ēn ,cǐ xián shèng suǒ yǐ zhāo tiān mìng yě 。“wǎng zhě ,zhāo dì jí shì ér wú sì ,dà chén yōu qī ,jiāo xīn hé móu ,jiē yǐ chāng yì zūn qīn ,yuán ér lì zhī 。rán tiān bú shòu mìng ,yín luàn qí xīn ,suí yǐ zì wáng 。shēn chá huò biàn zhī gù ,nǎi huáng tiān zhī suǒ yǐ kāi zhì shèng yě 。gù dà jiāng jun1 shòu mìng wǔ dì ,gǔ gōng hàn guó ,pī gān dǎn ,jué dà jì ,chù wáng yì ,lì yǒu dé ,fǔ tiān ér háng ,rán hòu zōng miào yǐ ān ,tiān xià xián níng 。chén wén 《chūn qiū 》zhèng jí wèi ,dà yī tǒng ér shèn shǐ yě 。bì xià chū dēng zhì zūn ,yǔ tiān hé fú ,yí gǎi qián shì zhī shī ,zhèng shǐ shòu mìng zhī tǒng ,dí fán wén ,chú mín jí ,cún wáng jì jué ,yǐ yīng tiān yì 。
“chén wén qín yǒu shí shī ,qí yī shàng cún ,zhì yù zhī lì shì yě 。qín zhī shí ,xiū wén xué ,hǎo wǔ yǒng ,jiàn rén yì zhī shì ,guì zhì yù zhī lì ,zhèng yán zhě wèi zhī fěi bàng ,è guò zhě wèi zhī yāo yán ,gù shèng fú xiān wáng bú yòng yú shì ⒅,zhōng liáng qiē yán jiē yù yú xiōng ,yù yú zhī shēng rì mǎn yú ěr ,xū měi xūn xīn ,shí huò bì sāi ,cǐ nǎi qín zhī suǒ yǐ wáng tiān xià yě 。fāng jīn tiān xià ,lài bì xià ēn hòu ,wáng jīn gé zhī wēi 、jī hán zhī huàn ,fù zǐ fū qī lù lì ān jiā ,rán tài píng wèi qià zhě ,yù luàn zhī yě 。fū yù zhě ,tiān xià zhī dà mìng yě ,sǐ zhě bú kě fù shēng ,jué zhě bú kě fù shǔ 。《shū 》yuē :“yǔ qí shā bú gū ,níng shī bú jīng 。”jīn zhì yù lì zé bú rán ,shàng xià xiàng qū ,yǐ kè wéi míng ,shēn zhě huò gōng míng ,píng zhě duō hòu huàn 。gù zhì yù zhī lì ,jiē yù rén sǐ ,fēi zēng rén yě ,zì ān zhī dào zài rén zhī sǐ 。shì yǐ sǐ rén zhī xuè liú lí yú shì ,bèi xíng zhī tú bǐ jiān ér lì ,dà pì zhī jì suì yǐ wàn shù 。cǐ rén shèng zhī suǒ yǐ shāng yě 。tài píng zhī wèi qià ,fán yǐ cǐ yě 。fū rén qíng ān zé lè shēng ,tòng zé sī sǐ ,chuí chǔ zhī xià ,hé qiú ér bú dé ?zuò qiú rén bú shèng tòng ,zé shì cí yǐ shì zhī ,lì zhì zhě lì qí rán ,zé zhǐ dào yǐ míng zhī ,shàng zòu wèi què ,zé duàn liàn ér zhōu nèi zhī ;gài zòu dāng zhī chéng ,suī jiù yáo tīng zhī ,yóu yǐ wéi sǐ yǒu yú gū 。hé zé ?chéng liàn zhě zhòng ,wén zhì zhī zuì míng yě 。shì yǐ yù lì zhuān wéi shēn kè ,cán zéi ér wáng jí ,yú wéi yī qiē ,bú gù guó huàn ,cǐ shì zhī dà zéi yě 。gù sú yǔ yuē :“huà dì wéi yù yì bú rù ;kè mù wéi lì qī bú duì 。”cǐ jiē jí lì zhī fēng ,bēi tòng zhī cí yě 。gù tiān xià zhī huàn ,mò shēn yú yù ;bài fǎ luàn zhèng ,lí qīn sāi dào ,mò shèn hū zhì yù zhī lì ,cǐ suǒ wèi yī shàng cún zhě yě 。”
“chén wén wū yuān zhī luǎn bú huǐ ,ér hòu fèng huáng jí ;fěi bàng zhī zuì bú zhū ,ér hòu liáng yán jìn 。gù gǔ rén yǒu yán :“shān sǒu zāng jí ,chuān zé nà wū ,jǐn yú nì è ,guó jun1 hán gòu 。”wéi bì xià chú fěi bàng yǐ zhāo qiē yán ,kāi tiān xià zhī kǒu ,guǎng zhēn jiàn zhī lù ,sǎo wáng qín zhī shī ,zūn wén wǔ zhī dé ,shěng fǎ zhì ,kuān xíng fá ,yǐ fèi zhì yù ,zé tài píng zhī fēng kě xìng yú shì ,yǒng lǚ hé lè ,yǔ tiān wáng jí ,tiān xià xìng shèn 。”
shàng shàn qí yán 。古文观止, - 作者:邹阳 朝代:汉代
臣闻忠无不报,信不见疑,臣常以为然,徒虚语耳。昔荆轲慕燕丹之义,白虹贯日,太子畏之;卫先生为秦画长平之事,太白食昴,昭王疑之。夫精变天地而信不谕两主,岂不哀哉!今臣尽忠竭诚,毕议愿知,左右不明,卒从吏讯,为世所疑。是使荆轲、卫先生复起,而燕、秦不寤也。愿大王孰察之。
昔玉人献宝,楚王诛之;李斯竭忠,胡亥极刑。是以箕子阳狂,接舆避世,恐遭此患也。愿大王察玉人、李斯之意,而后楚王、胡亥之听,毋使臣为箕子、接舆所笑。臣闻比干剖心,子胥鸱夷,臣始不信,乃今知之。愿大王孰察,少加怜焉。
语曰:“有白头如新,倾盖如故。”何则?知与不知也。故樊於期逃秦之燕,借荆轲首以奉丹事;王奢去齐之魏,临城自刭以却齐而存魏。夫王奢、樊於期非新于齐、秦而故于燕、魏也,所以去二国、死两君者,行合于志,慕义无穷也。是以苏秦不信于天下,为燕尾生;白圭战亡六城,为魏取中山。何则?诚有以相知也。苏秦相燕,人恶之燕王,燕王按剑而怒,食以駃騠;白圭显于中山,人恶之于魏文侯,文侯赐以夜光之璧。何则?两主二臣,剖心析肝相信,岂移于浮辞哉!
故女无美恶,入宫见妒;士无贤不肖,入朝见嫉。昔司马喜膑脚于宋,卒相中山;范雎拉胁折齿于魏,卒为应侯。此二人者,皆信必然之画,捐朋党之私,挟孤独之交,故不能自免于嫉妒之人也。是以申徒狄蹈雍之河,徐衍负石入海,不容于世,义不苟取比周于朝以移主上之心。故百里奚乞食于道路,缪公委之以政;甯戚饭牛车下,桓公任之以国。此二人者,岂素宦于朝,借誉于左右,然后二主用之哉?感于心,合于行,坚如胶漆,昆弟不能离,岂惑于众口哉?故偏听生奸,独任成乱。昔鲁听季孙之说逐孔子,宋任子冉之计囚墨翟。夫以孔、墨之辩,不能自免于谗谀,而二国以危。何则?众口铄金,积毁销骨也。秦用戎人由余而伯中国,齐用越人子臧而强威、宣。此二国岂系于俗,牵于世,系奇偏之浮辞哉?公听并观,垂明当世。故意合则胡越为兄弟,由余,子臧是矣;不合则骨肉为仇敌,朱、象、管、蔡是矣。今人主诚能用齐、秦之明,后宋、鲁之听,则五伯不足侔,而三王易为也。
是以圣王觉寤,捐子之之心,而不说田常之贤,封比干之后,修孕妇之墓,故功业覆于天下。何则?欲善亡厌也。夫晋文亲其雠,强伯诸侯;齐桓用其仇,而一匡天下。何则?慈仁殷勤,诚加于心,不可以虚辞借也。
至夫秦用商鞅之法,东弱韩、魏,立强天下,卒车裂之。越用大夫种之谋,禽劲吴而伯中国,遂诛其身。是以孙叔敖三去相而不悔,於陵子仲辞三公为人灌园。今人主诚能去骄傲之心,怀可报之意,披心腹,见情素,堕肝胆,施德厚,终与之穷达,无爱于士,则桀之犬可使呔尧,跖之客可使刺由,何况因万乘之权,假圣王之资乎!然则荆轲湛七族,要离燔妻子(),岂足为大王道哉!
臣闻明月之珠,夜光之璧,以闇投人于道,众莫不按剑相眄者。何则?无因而至前也。蟠木根柢,轮囷离奇,而为万乘器者,以左右先为之容也。故无因而至前,虽出随珠和璧,祗怨结而不见德;有人先游,则枯木朽株,树功而不忘。今夫天下布衣穷居之士,身在贫羸,虽蒙尧、舜之术,挟伊、管之辩,怀龙逢、比干之意,而素无根柢之容,虽竭精神,欲开忠于当世之君,则人主必袭按剑相眄之迹矣。是使布衣之士不得为枯木朽株之资也。
是以圣王制世御俗,独化于陶钧之上,而不牵乎卑辞之语,不夺乎众多之口。故秦皇帝任中庶子蒙嘉之言,以信荆轲,而匕首窃发;周文王猎泾渭,载吕尚归,以王天下。秦信左右而亡,周用乌集而王。何则?以其能越挛拘之语,驰域外之议,独观乎昭旷之道也。
今人主沈谄谀之辞,牵帷廧之制,使不羁之士与牛骥同皁,此鲍焦所以愤于世也。
臣闻盛饰入朝者不以私污义,底厉名号者不以利伤行。故里名胜母,曾子不入;邑号朝歌,墨子回车。今欲使天下寥廓之士笼于威重之权,胁于位势之贵,回面污行,以事谄谀之人,而求亲近于左右,则士有伏死堀穴岩薮之中耳,安有尽忠信而趋阙下者哉!chén wén zhōng wú bú bào ,xìn bú jiàn yí ,chén cháng yǐ wéi rán ,tú xū yǔ ěr 。xī jīng kē mù yàn dān zhī yì ,bái hóng guàn rì ,tài zǐ wèi zhī ;wèi xiān shēng wéi qín huà zhǎng píng zhī shì ,tài bái shí mǎo ,zhāo wáng yí zhī 。fū jīng biàn tiān dì ér xìn bú yù liǎng zhǔ ,qǐ bú āi zāi !jīn chén jìn zhōng jié chéng ,bì yì yuàn zhī ,zuǒ yòu bú míng ,zú cóng lì xùn ,wéi shì suǒ yí 。shì shǐ jīng kē 、wèi xiān shēng fù qǐ ,ér yàn 、qín bú wù yě 。yuàn dà wáng shú chá zhī 。
xī yù rén xiàn bǎo ,chǔ wáng zhū zhī ;lǐ sī jié zhōng ,hú hài jí xíng 。shì yǐ jī zǐ yáng kuáng ,jiē yú bì shì ,kǒng zāo cǐ huàn yě 。yuàn dà wáng chá yù rén 、lǐ sī zhī yì ,ér hòu chǔ wáng 、hú hài zhī tīng ,wú shǐ chén wéi jī zǐ 、jiē yú suǒ xiào 。chén wén bǐ gàn pōu xīn ,zǐ xū chī yí ,chén shǐ bú xìn ,nǎi jīn zhī zhī 。yuàn dà wáng shú chá ,shǎo jiā lián yān 。
yǔ yuē :“yǒu bái tóu rú xīn ,qīng gài rú gù 。”hé zé ?zhī yǔ bú zhī yě 。gù fán yú qī táo qín zhī yàn ,jiè jīng kē shǒu yǐ fèng dān shì ;wáng shē qù qí zhī wèi ,lín chéng zì jǐng yǐ què qí ér cún wèi 。fū wáng shē 、fán yú qī fēi xīn yú qí 、qín ér gù yú yàn 、wèi yě ,suǒ yǐ qù èr guó 、sǐ liǎng jun1 zhě ,háng hé yú zhì ,mù yì wú qióng yě 。shì yǐ sū qín bú xìn yú tiān xià ,wéi yàn wěi shēng ;bái guī zhàn wáng liù chéng ,wéi wèi qǔ zhōng shān 。hé zé ?chéng yǒu yǐ xiàng zhī yě 。sū qín xiàng yàn ,rén è zhī yàn wáng ,yàn wáng àn jiàn ér nù ,shí yǐ kuài tí ;bái guī xiǎn yú zhōng shān ,rén è zhī yú wèi wén hóu ,wén hóu cì yǐ yè guāng zhī bì 。hé zé ?liǎng zhǔ èr chén ,pōu xīn xī gān xiàng xìn ,qǐ yí yú fú cí zāi !
gù nǚ wú měi è ,rù gōng jiàn dù ;shì wú xián bú xiāo ,rù cháo jiàn jí 。xī sī mǎ xǐ bìn jiǎo yú sòng ,zú xiàng zhōng shān ;fàn jū lā xié shé chǐ yú wèi ,zú wéi yīng hóu 。cǐ èr rén zhě ,jiē xìn bì rán zhī huà ,juān péng dǎng zhī sī ,jiā gū dú zhī jiāo ,gù bú néng zì miǎn yú jí dù zhī rén yě 。shì yǐ shēn tú dí dǎo yōng zhī hé ,xú yǎn fù shí rù hǎi ,bú róng yú shì ,yì bú gǒu qǔ bǐ zhōu yú cháo yǐ yí zhǔ shàng zhī xīn 。gù bǎi lǐ xī qǐ shí yú dào lù ,miù gōng wěi zhī yǐ zhèng ;níng qī fàn niú chē xià ,huán gōng rèn zhī yǐ guó 。cǐ èr rén zhě ,qǐ sù huàn yú cháo ,jiè yù yú zuǒ yòu ,rán hòu èr zhǔ yòng zhī zāi ?gǎn yú xīn ,hé yú háng ,jiān rú jiāo qī ,kūn dì bú néng lí ,qǐ huò yú zhòng kǒu zāi ?gù piān tīng shēng jiān ,dú rèn chéng luàn 。xī lǔ tīng jì sūn zhī shuō zhú kǒng zǐ ,sòng rèn zǐ rǎn zhī jì qiú mò zhái 。fū yǐ kǒng 、mò zhī biàn ,bú néng zì miǎn yú chán yú ,ér èr guó yǐ wēi 。hé zé ?zhòng kǒu shuò jīn ,jī huǐ xiāo gǔ yě 。qín yòng róng rén yóu yú ér bó zhōng guó ,qí yòng yuè rén zǐ zāng ér qiáng wēi 、xuān 。cǐ èr guó qǐ xì yú sú ,qiān yú shì ,xì qí piān zhī fú cí zāi ?gōng tīng bìng guān ,chuí míng dāng shì 。gù yì hé zé hú yuè wéi xiōng dì ,yóu yú ,zǐ zāng shì yǐ ;bú hé zé gǔ ròu wéi chóu dí ,zhū 、xiàng 、guǎn 、cài shì yǐ 。jīn rén zhǔ chéng néng yòng qí 、qín zhī míng ,hòu sòng 、lǔ zhī tīng ,zé wǔ bó bú zú móu ,ér sān wáng yì wéi yě 。
shì yǐ shèng wáng jiào wù ,juān zǐ zhī zhī xīn ,ér bú shuō tián cháng zhī xián ,fēng bǐ gàn zhī hòu ,xiū yùn fù zhī mù ,gù gōng yè fù yú tiān xià 。hé zé ?yù shàn wáng yàn yě 。fū jìn wén qīn qí chóu ,qiáng bó zhū hóu ;qí huán yòng qí chóu ,ér yī kuāng tiān xià 。hé zé ?cí rén yīn qín ,chéng jiā yú xīn ,bú kě yǐ xū cí jiè yě 。
zhì fū qín yòng shāng yāng zhī fǎ ,dōng ruò hán 、wèi ,lì qiáng tiān xià ,zú chē liè zhī 。yuè yòng dà fū zhǒng zhī móu ,qín jìn wú ér bó zhōng guó ,suí zhū qí shēn 。shì yǐ sūn shū áo sān qù xiàng ér bú huǐ ,yú líng zǐ zhòng cí sān gōng wéi rén guàn yuán 。jīn rén zhǔ chéng néng qù jiāo ào zhī xīn ,huái kě bào zhī yì ,pī xīn fù ,jiàn qíng sù ,duò gān dǎn ,shī dé hòu ,zhōng yǔ zhī qióng dá ,wú ài yú shì ,zé jié zhī quǎn kě shǐ tǎi yáo ,zhí zhī kè kě shǐ cì yóu ,hé kuàng yīn wàn chéng zhī quán ,jiǎ shèng wáng zhī zī hū !rán zé jīng kē zhàn qī zú ,yào lí fán qī zǐ (),qǐ zú wéi dà wáng dào zāi !
chén wén míng yuè zhī zhū ,yè guāng zhī bì ,yǐ ān tóu rén yú dào ,zhòng mò bú àn jiàn xiàng miǎn zhě 。hé zé ?wú yīn ér zhì qián yě 。pán mù gēn dǐ ,lún qūn lí qí ,ér wéi wàn chéng qì zhě ,yǐ zuǒ yòu xiān wéi zhī róng yě 。gù wú yīn ér zhì qián ,suī chū suí zhū hé bì ,zhī yuàn jié ér bú jiàn dé ;yǒu rén xiān yóu ,zé kū mù xiǔ zhū ,shù gōng ér bú wàng 。jīn fū tiān xià bù yī qióng jū zhī shì ,shēn zài pín léi ,suī méng yáo 、shùn zhī shù ,jiā yī 、guǎn zhī biàn ,huái lóng féng 、bǐ gàn zhī yì ,ér sù wú gēn dǐ zhī róng ,suī jié jīng shén ,yù kāi zhōng yú dāng shì zhī jun1 ,zé rén zhǔ bì xí àn jiàn xiàng miǎn zhī jì yǐ 。shì shǐ bù yī zhī shì bú dé wéi kū mù xiǔ zhū zhī zī yě 。
shì yǐ shèng wáng zhì shì yù sú ,dú huà yú táo jun1 zhī shàng ,ér bú qiān hū bēi cí zhī yǔ ,bú duó hū zhòng duō zhī kǒu 。gù qín huáng dì rèn zhōng shù zǐ méng jiā zhī yán ,yǐ xìn jīng kē ,ér bǐ shǒu qiè fā ;zhōu wén wáng liè jīng wèi ,zǎi lǚ shàng guī ,yǐ wáng tiān xià 。qín xìn zuǒ yòu ér wáng ,zhōu yòng wū jí ér wáng 。hé zé ?yǐ qí néng yuè luán jū zhī yǔ ,chí yù wài zhī yì ,dú guān hū zhāo kuàng zhī dào yě 。
jīn rén zhǔ shěn chǎn yú zhī cí ,qiān wéi qiáng zhī zhì ,shǐ bú jī zhī shì yǔ niú jì tóng zào ,cǐ bào jiāo suǒ yǐ fèn yú shì yě 。
chén wén shèng shì rù cháo zhě bú yǐ sī wū yì ,dǐ lì míng hào zhě bú yǐ lì shāng háng 。gù lǐ míng shèng mǔ ,céng zǐ bú rù ;yì hào cháo gē ,mò zǐ huí chē 。jīn yù shǐ tiān xià liáo kuò zhī shì lóng yú wēi zhòng zhī quán ,xié yú wèi shì zhī guì ,huí miàn wū háng ,yǐ shì chǎn yú zhī rén ,ér qiú qīn jìn yú zuǒ yòu ,zé shì yǒu fú sǐ kū xué yán sǒu zhī zhōng ěr ,ān yǒu jìn zhōng xìn ér qū què xià zhě zāi !古文观止, - 作者:邹阳 朝代:汉代
臣闻忠无不报,信不见疑,臣常以为然,徒虚语耳。昔荆轲慕燕丹之义,白虹贯日,太子畏之;卫先生为秦画长平之事,太白食昴,昭王疑之。夫精变天地而信不谕两主,岂不哀哉!今臣尽忠竭诚,毕议愿知,左右不明,卒从吏讯,为世所疑。是使荆轲、卫先生复起,而燕、秦不寤也。愿大王孰察之。
昔玉人献宝,楚王诛之;李斯竭忠,胡亥极刑。是以箕子阳狂,接舆避世,恐遭此患也。愿大王察玉人、李斯之意,而后楚王、胡亥之听,毋使臣为箕子、接舆所笑。臣闻比干剖心,子胥鸱夷,臣始不信,乃今知之。愿大王孰察,少加怜焉。
语曰:“有白头如新,倾盖如故。”何则?知与不知也。故樊於期逃秦之燕,借荆轲首以奉丹事;王奢去齐之魏,临城自刭以却齐而存魏。夫王奢、樊於期非新于齐、秦而故于燕、魏也,所以去二国、死两君者,行合于志,慕义无穷也。是以苏秦不信于天下,为燕尾生;白圭战亡六城,为魏取中山。何则?诚有以相知也。苏秦相燕,人恶之燕王,燕王按剑而怒,食以駃騠;白圭显于中山,人恶之于魏文侯,文侯赐以夜光之璧。何则?两主二臣,剖心析肝相信,岂移于浮辞哉!
故女无美恶,入宫见妒;士无贤不肖,入朝见嫉。昔司马喜膑脚于宋,卒相中山;范雎拉胁折齿于魏,卒为应侯。此二人者,皆信必然之画,捐朋党之私,挟孤独之交,故不能自免于嫉妒之人也。是以申徒狄蹈雍之河,徐衍负石入海,不容于世,义不苟取比周于朝以移主上之心。故百里奚乞食于道路,缪公委之以政;甯戚饭牛车下,桓公任之以国。此二人者,岂素宦于朝,借誉于左右,然后二主用之哉?感于心,合于行,坚如胶漆,昆弟不能离,岂惑于众口哉?故偏听生奸,独任成乱。昔鲁听季孙之说逐孔子,宋任子冉之计囚墨翟。夫以孔、墨之辩,不能自免于谗谀,而二国以危。何则?众口铄金,积毁销骨也。秦用戎人由余而伯中国,齐用越人子臧而强威、宣。此二国岂系于俗,牵于世,系奇偏之浮辞哉?公听并观,垂明当世。故意合则胡越为兄弟,由余,子臧是矣;不合则骨肉为仇敌,朱、象、管、蔡是矣。今人主诚能用齐、秦之明,后宋、鲁之听,则五伯不足侔,而三王易为也。
是以圣王觉寤,捐子之之心,而不说田常之贤,封比干之后,修孕妇之墓,故功业覆于天下。何则?欲善亡厌也。夫晋文亲其雠,强伯诸侯;齐桓用其仇,而一匡天下。何则?慈仁殷勤,诚加于心,不可以虚辞借也。
至夫秦用商鞅之法,东弱韩、魏,立强天下,卒车裂之。越用大夫种之谋,禽劲吴而伯中国,遂诛其身。是以孙叔敖三去相而不悔,於陵子仲辞三公为人灌园。今人主诚能去骄傲之心,怀可报之意,披心腹,见情素,堕肝胆,施德厚,终与之穷达,无爱于士,则桀之犬可使呔尧,跖之客可使刺由,何况因万乘之权,假圣王之资乎!然则荆轲湛七族,要离燔妻子(),岂足为大王道哉!
臣闻明月之珠,夜光之璧,以闇投人于道,众莫不按剑相眄者。何则?无因而至前也。蟠木根柢,轮囷离奇,而为万乘器者,以左右先为之容也。故无因而至前,虽出随珠和璧,祗怨结而不见德;有人先游,则枯木朽株,树功而不忘。今夫天下布衣穷居之士,身在贫羸,虽蒙尧、舜之术,挟伊、管之辩,怀龙逢、比干之意,而素无根柢之容,虽竭精神,欲开忠于当世之君,则人主必袭按剑相眄之迹矣。是使布衣之士不得为枯木朽株之资也。
是以圣王制世御俗,独化于陶钧之上,而不牵乎卑辞之语,不夺乎众多之口。故秦皇帝任中庶子蒙嘉之言,以信荆轲,而匕首窃发;周文王猎泾渭,载吕尚归,以王天下。秦信左右而亡,周用乌集而王。何则?以其能越挛拘之语,驰域外之议,独观乎昭旷之道也。
今人主沈谄谀之辞,牵帷廧之制,使不羁之士与牛骥同皁,此鲍焦所以愤于世也。
臣闻盛饰入朝者不以私污义,底厉名号者不以利伤行。故里名胜母,曾子不入;邑号朝歌,墨子回车。今欲使天下寥廓之士笼于威重之权,胁于位势之贵,回面污行,以事谄谀之人,而求亲近于左右,则士有伏死堀穴岩薮之中耳,安有尽忠信而趋阙下者哉!
chén wén zhōng wú bú bào ,xìn bú jiàn yí ,chén cháng yǐ wéi rán ,tú xū yǔ ěr 。xī jīng kē mù yàn dān zhī yì ,bái hóng guàn rì ,tài zǐ wèi zhī ;wèi xiān shēng wéi qín huà zhǎng píng zhī shì ,tài bái shí mǎo ,zhāo wáng yí zhī 。fū jīng biàn tiān dì ér xìn bú yù liǎng zhǔ ,qǐ bú āi zāi !jīn chén jìn zhōng jié chéng ,bì yì yuàn zhī ,zuǒ yòu bú míng ,zú cóng lì xùn ,wéi shì suǒ yí 。shì shǐ jīng kē 、wèi xiān shēng fù qǐ ,ér yàn 、qín bú wù yě 。yuàn dà wáng shú chá zhī 。
xī yù rén xiàn bǎo ,chǔ wáng zhū zhī ;lǐ sī jié zhōng ,hú hài jí xíng 。shì yǐ jī zǐ yáng kuáng ,jiē yú bì shì ,kǒng zāo cǐ huàn yě 。yuàn dà wáng chá yù rén 、lǐ sī zhī yì ,ér hòu chǔ wáng 、hú hài zhī tīng ,wú shǐ chén wéi jī zǐ 、jiē yú suǒ xiào 。chén wén bǐ gàn pōu xīn ,zǐ xū chī yí ,chén shǐ bú xìn ,nǎi jīn zhī zhī 。yuàn dà wáng shú chá ,shǎo jiā lián yān 。
yǔ yuē :“yǒu bái tóu rú xīn ,qīng gài rú gù 。”hé zé ?zhī yǔ bú zhī yě 。gù fán yú qī táo qín zhī yàn ,jiè jīng kē shǒu yǐ fèng dān shì ;wáng shē qù qí zhī wèi ,lín chéng zì jǐng yǐ què qí ér cún wèi 。fū wáng shē 、fán yú qī fēi xīn yú qí 、qín ér gù yú yàn 、wèi yě ,suǒ yǐ qù èr guó 、sǐ liǎng jun1 zhě ,háng hé yú zhì ,mù yì wú qióng yě 。shì yǐ sū qín bú xìn yú tiān xià ,wéi yàn wěi shēng ;bái guī zhàn wáng liù chéng ,wéi wèi qǔ zhōng shān 。hé zé ?chéng yǒu yǐ xiàng zhī yě 。sū qín xiàng yàn ,rén è zhī yàn wáng ,yàn wáng àn jiàn ér nù ,shí yǐ kuài tí ;bái guī xiǎn yú zhōng shān ,rén è zhī yú wèi wén hóu ,wén hóu cì yǐ yè guāng zhī bì 。hé zé ?liǎng zhǔ èr chén ,pōu xīn xī gān xiàng xìn ,qǐ yí yú fú cí zāi !
gù nǚ wú měi è ,rù gōng jiàn dù ;shì wú xián bú xiāo ,rù cháo jiàn jí 。xī sī mǎ xǐ bìn jiǎo yú sòng ,zú xiàng zhōng shān ;fàn jū lā xié shé chǐ yú wèi ,zú wéi yīng hóu 。cǐ èr rén zhě ,jiē xìn bì rán zhī huà ,juān péng dǎng zhī sī ,jiā gū dú zhī jiāo ,gù bú néng zì miǎn yú jí dù zhī rén yě 。shì yǐ shēn tú dí dǎo yōng zhī hé ,xú yǎn fù shí rù hǎi ,bú róng yú shì ,yì bú gǒu qǔ bǐ zhōu yú cháo yǐ yí zhǔ shàng zhī xīn 。gù bǎi lǐ xī qǐ shí yú dào lù ,miù gōng wěi zhī yǐ zhèng ;níng qī fàn niú chē xià ,huán gōng rèn zhī yǐ guó 。cǐ èr rén zhě ,qǐ sù huàn yú cháo ,jiè yù yú zuǒ yòu ,rán hòu èr zhǔ yòng zhī zāi ?gǎn yú xīn ,hé yú háng ,jiān rú jiāo qī ,kūn dì bú néng lí ,qǐ huò yú zhòng kǒu zāi ?gù piān tīng shēng jiān ,dú rèn chéng luàn 。xī lǔ tīng jì sūn zhī shuō zhú kǒng zǐ ,sòng rèn zǐ rǎn zhī jì qiú mò zhái 。fū yǐ kǒng 、mò zhī biàn ,bú néng zì miǎn yú chán yú ,ér èr guó yǐ wēi 。hé zé ?zhòng kǒu shuò jīn ,jī huǐ xiāo gǔ yě 。qín yòng róng rén yóu yú ér bó zhōng guó ,qí yòng yuè rén zǐ zāng ér qiáng wēi 、xuān 。cǐ èr guó qǐ xì yú sú ,qiān yú shì ,xì qí piān zhī fú cí zāi ?gōng tīng bìng guān ,chuí míng dāng shì 。gù yì hé zé hú yuè wéi xiōng dì ,yóu yú ,zǐ zāng shì yǐ ;bú hé zé gǔ ròu wéi chóu dí ,zhū 、xiàng 、guǎn 、cài shì yǐ 。jīn rén zhǔ chéng néng yòng qí 、qín zhī míng ,hòu sòng 、lǔ zhī tīng ,zé wǔ bó bú zú móu ,ér sān wáng yì wéi yě 。
shì yǐ shèng wáng jiào wù ,juān zǐ zhī zhī xīn ,ér bú shuō tián cháng zhī xián ,fēng bǐ gàn zhī hòu ,xiū yùn fù zhī mù ,gù gōng yè fù yú tiān xià 。hé zé ?yù shàn wáng yàn yě 。fū jìn wén qīn qí chóu ,qiáng bó zhū hóu ;qí huán yòng qí chóu ,ér yī kuāng tiān xià 。hé zé ?cí rén yīn qín ,chéng jiā yú xīn ,bú kě yǐ xū cí jiè yě 。
zhì fū qín yòng shāng yāng zhī fǎ ,dōng ruò hán 、wèi ,lì qiáng tiān xià ,zú chē liè zhī 。yuè yòng dà fū zhǒng zhī móu ,qín jìn wú ér bó zhōng guó ,suí zhū qí shēn 。shì yǐ sūn shū áo sān qù xiàng ér bú huǐ ,yú líng zǐ zhòng cí sān gōng wéi rén guàn yuán 。jīn rén zhǔ chéng néng qù jiāo ào zhī xīn ,huái kě bào zhī yì ,pī xīn fù ,jiàn qíng sù ,duò gān dǎn ,shī dé hòu ,zhōng yǔ zhī qióng dá ,wú ài yú shì ,zé jié zhī quǎn kě shǐ tǎi yáo ,zhí zhī kè kě shǐ cì yóu ,hé kuàng yīn wàn chéng zhī quán ,jiǎ shèng wáng zhī zī hū !rán zé jīng kē zhàn qī zú ,yào lí fán qī zǐ (),qǐ zú wéi dà wáng dào zāi !
chén wén míng yuè zhī zhū ,yè guāng zhī bì ,yǐ ān tóu rén yú dào ,zhòng mò bú àn jiàn xiàng miǎn zhě 。hé zé ?wú yīn ér zhì qián yě 。pán mù gēn dǐ ,lún qūn lí qí ,ér wéi wàn chéng qì zhě ,yǐ zuǒ yòu xiān wéi zhī róng yě 。gù wú yīn ér zhì qián ,suī chū suí zhū hé bì ,zhī yuàn jié ér bú jiàn dé ;yǒu rén xiān yóu ,zé kū mù xiǔ zhū ,shù gōng ér bú wàng 。jīn fū tiān xià bù yī qióng jū zhī shì ,shēn zài pín léi ,suī méng yáo 、shùn zhī shù ,jiā yī 、guǎn zhī biàn ,huái lóng féng 、bǐ gàn zhī yì ,ér sù wú gēn dǐ zhī róng ,suī jié jīng shén ,yù kāi zhōng yú dāng shì zhī jun1 ,zé rén zhǔ bì xí àn jiàn xiàng miǎn zhī jì yǐ 。shì shǐ bù yī zhī shì bú dé wéi kū mù xiǔ zhū zhī zī yě 。
shì yǐ shèng wáng zhì shì yù sú ,dú huà yú táo jun1 zhī shàng ,ér bú qiān hū bēi cí zhī yǔ ,bú duó hū zhòng duō zhī kǒu 。gù qín huáng dì rèn zhōng shù zǐ méng jiā zhī yán ,yǐ xìn jīng kē ,ér bǐ shǒu qiè fā ;zhōu wén wáng liè jīng wèi ,zǎi lǚ shàng guī ,yǐ wáng tiān xià 。qín xìn zuǒ yòu ér wáng ,zhōu yòng wū jí ér wáng 。hé zé ?yǐ qí néng yuè luán jū zhī yǔ ,chí yù wài zhī yì ,dú guān hū zhāo kuàng zhī dào yě 。
jīn rén zhǔ shěn chǎn yú zhī cí ,qiān wéi qiáng zhī zhì ,shǐ bú jī zhī shì yǔ niú jì tóng zào ,cǐ bào jiāo suǒ yǐ fèn yú shì yě 。
chén wén shèng shì rù cháo zhě bú yǐ sī wū yì ,dǐ lì míng hào zhě bú yǐ lì shāng háng 。gù lǐ míng shèng mǔ ,céng zǐ bú rù ;yì hào cháo gē ,mò zǐ huí chē 。jīn yù shǐ tiān xià liáo kuò zhī shì lóng yú wēi zhòng zhī quán ,xié yú wèi shì zhī guì ,huí miàn wū háng ,yǐ shì chǎn yú zhī rén ,ér qiú qīn jìn yú zuǒ yòu ,zé shì yǒu fú sǐ kū xué yán sǒu zhī zhōng ěr ,ān yǒu jìn zhōng xìn ér qū què xià zhě zāi !
辞赋, - 作者:马援 朝代:汉代
援兄子严、敦,并喜讥议,而通轻侠客。援前在交趾,还书诫之曰:“吾欲汝曹闻人过失,如闻父母之名:耳可得闻,口不可得言也。好议论人长短,妄是非正法,此吾所大恶也:宁死,不愿闻子孙有此行也。汝曹知吾恶之甚矣,所以复言者,施衿结缡,申父母之戒,欲使汝曹不忘之耳!
“龙伯高敦厚周慎,口无择言,谦约节俭,廉公有威。吾爱之重之,愿汝曹效之。杜季良豪侠好义,忧人之忧,乐人之乐,清浊无所失。父丧致客,数郡毕至。吾爱之重之,不愿汝曹效也。效伯高不得,犹为谨敕之士,所谓‘刻鹄不成尚类鹜’者也。效季良不得,陷为天下轻薄子,所谓‘画虎不成反类狗’者也。讫今季良尚未可知,郡将下车辄切齿,州郡以为言,吾常为寒心,是以不愿子孙效也。”yuán xiōng zǐ yán 、dūn ,bìng xǐ jī yì ,ér tōng qīng xiá kè 。yuán qián zài jiāo zhǐ ,hái shū jiè zhī yuē :“wú yù rǔ cáo wén rén guò shī ,rú wén fù mǔ zhī míng :ěr kě dé wén ,kǒu bú kě dé yán yě 。hǎo yì lùn rén zhǎng duǎn ,wàng shì fēi zhèng fǎ ,cǐ wú suǒ dà è yě :níng sǐ ,bú yuàn wén zǐ sūn yǒu cǐ háng yě 。rǔ cáo zhī wú è zhī shèn yǐ ,suǒ yǐ fù yán zhě ,shī jīn jié lí ,shēn fù mǔ zhī jiè ,yù shǐ rǔ cáo bú wàng zhī ěr !
“lóng bó gāo dūn hòu zhōu shèn ,kǒu wú zé yán ,qiān yuē jiē jiǎn ,lián gōng yǒu wēi 。wú ài zhī zhòng zhī ,yuàn rǔ cáo xiào zhī 。dù jì liáng háo xiá hǎo yì ,yōu rén zhī yōu ,lè rén zhī lè ,qīng zhuó wú suǒ shī 。fù sàng zhì kè ,shù jun4 bì zhì 。wú ài zhī zhòng zhī ,bú yuàn rǔ cáo xiào yě 。xiào bó gāo bú dé ,yóu wéi jǐn chì zhī shì ,suǒ wèi ‘kè hú bú chéng shàng lèi wù ’zhě yě 。xiào jì liáng bú dé ,xiàn wéi tiān xià qīng báo zǐ ,suǒ wèi ‘huà hǔ bú chéng fǎn lèi gǒu ’zhě yě 。qì jīn jì liáng shàng wèi kě zhī ,jun4 jiāng xià chē zhé qiē chǐ ,zhōu jun4 yǐ wéi yán ,wú cháng wéi hán xīn ,shì yǐ bú yuàn zǐ sūn xiào yě 。”古文观止, - 作者:马援 朝代:汉代
援兄子严、敦,并喜讥议,而通轻侠客。援前在交趾,还书诫之曰:“吾欲汝曹闻人过失,如闻父母之名:耳可得闻,口不可得言也。好议论人长短,妄是非正法,此吾所大恶也:宁死,不愿闻子孙有此行也。汝曹知吾恶之甚矣,所以复言者,施衿结缡,申父母之戒,欲使汝曹不忘之耳!
“龙伯高敦厚周慎,口无择言,谦约节俭,廉公有威。吾爱之重之,愿汝曹效之。杜季良豪侠好义,忧人之忧,乐人之乐,清浊无所失。父丧致客,数郡毕至。吾爱之重之,不愿汝曹效也。效伯高不得,犹为谨敕之士,所谓‘刻鹄不成尚类鹜’者也。效季良不得,陷为天下轻薄子,所谓‘画虎不成反类狗’者也。讫今季良尚未可知,郡将下车辄切齿,州郡以为言,吾常为寒心,是以不愿子孙效也。”
yuán xiōng zǐ yán 、dūn ,bìng xǐ jī yì ,ér tōng qīng xiá kè 。yuán qián zài jiāo zhǐ ,hái shū jiè zhī yuē :“wú yù rǔ cáo wén rén guò shī ,rú wén fù mǔ zhī míng :ěr kě dé wén ,kǒu bú kě dé yán yě 。hǎo yì lùn rén zhǎng duǎn ,wàng shì fēi zhèng fǎ ,cǐ wú suǒ dà è yě :níng sǐ ,bú yuàn wén zǐ sūn yǒu cǐ háng yě 。rǔ cáo zhī wú è zhī shèn yǐ ,suǒ yǐ fù yán zhě ,shī jīn jié lí ,shēn fù mǔ zhī jiè ,yù shǐ rǔ cáo bú wàng zhī ěr !
“lóng bó gāo dūn hòu zhōu shèn ,kǒu wú zé yán ,qiān yuē jiē jiǎn ,lián gōng yǒu wēi 。wú ài zhī zhòng zhī ,yuàn rǔ cáo xiào zhī 。dù jì liáng háo xiá hǎo yì ,yōu rén zhī yōu ,lè rén zhī lè ,qīng zhuó wú suǒ shī 。fù sàng zhì kè ,shù jun4 bì zhì 。wú ài zhī zhòng zhī ,bú yuàn rǔ cáo xiào yě 。xiào bó gāo bú dé ,yóu wéi jǐn chì zhī shì ,suǒ wèi ‘kè hú bú chéng shàng lèi wù ’zhě yě 。xiào jì liáng bú dé ,xiàn wéi tiān xià qīng báo zǐ ,suǒ wèi ‘huà hǔ bú chéng fǎn lèi gǒu ’zhě yě 。qì jīn jì liáng shàng wèi kě zhī ,jun4 jiāng xià chē zhé qiē chǐ ,zhōu jun4 yǐ wéi yán ,wú cháng wéi hán xīn ,shì yǐ bú yuàn zǐ sūn xiào yě 。”
辞赋, - 作者:睢景臣 朝代:唐代
社长排门告示,但有的差使无推故,这差使不寻俗。一壁厢纳草也根,一边又要差夫,索应付。又是言车驾,都说是銮舆,今日还乡故。王乡老执定瓦台盘,赵忙郎抱着酒胡芦。新刷来的头巾,恰糨来的绸衫,畅好是妆么大户。
[耍孩儿]瞎王留引定火乔男妇,胡踢蹬吹笛擂鼓。见一颩人马到庄门,匹头里几面旗舒。一面旗白胡阑套住个迎霜兔,一面旗红曲连打着个毕月乌。一面旗鸡学舞,一面旗狗生双翅,一面旗蛇缠葫芦。
[五煞]红漆了叉,银铮了斧,甜瓜苦瓜黄金镀,明晃晃马镫枪尖上挑,白雪雪鹅毛扇上铺。这些个乔人物,拿着些不曾见的器仗,穿着些大作怪的衣服。
[四煞]辕条上都是马,套顶上不见驴,黄罗伞柄天生曲,车前八个天曹判,车后若干递送夫。更几个多娇女,一般穿着,一样妆梳。
[三煞]那大汉下的车,众人施礼数,那大汉觑得人如无物。众乡老展脚舒腰拜,那大汉挪身着手扶。猛可里抬头觑,觑多时认得,险气破我胸脯。
[二煞]你身须姓刘,你妻须姓吕,把你两家儿根脚从头数:你本身做亭长耽几杯酒,你丈人教村学读几卷书。曾在俺庄东住,也曾与我喂牛切草,拽坝扶锄。
[一煞]春采了桑,冬借了俺粟,零支了米麦无重数。换田契强秤了麻三秆,还酒债偷量了豆几斛,有甚糊突处。明标着册历,见放着文书。
[尾声]少我的钱差发内旋拨还,欠我的粟税粮中私准除。只通刘三谁肯把你揪扯住,白甚么改了姓、更了名、唤做汉高祖。shè zhǎng pái mén gào shì ,dàn yǒu de chà shǐ wú tuī gù ,zhè chà shǐ bú xún sú 。yī bì xiāng nà cǎo yě gēn ,yī biān yòu yào chà fū ,suǒ yīng fù 。yòu shì yán chē jià ,dōu shuō shì luán yú ,jīn rì hái xiāng gù 。wáng xiāng lǎo zhí dìng wǎ tái pán ,zhào máng láng bào zhe jiǔ hú lú 。xīn shuā lái de tóu jīn ,qià jiàng lái de chóu shān ,chàng hǎo shì zhuāng me dà hù 。
[shuǎ hái ér ]xiā wáng liú yǐn dìng huǒ qiáo nán fù ,hú tī dēng chuī dí lèi gǔ 。jiàn yī diāo rén mǎ dào zhuāng mén ,pǐ tóu lǐ jǐ miàn qí shū 。yī miàn qí bái hú lán tào zhù gè yíng shuāng tù ,yī miàn qí hóng qǔ lián dǎ zhe gè bì yuè wū 。yī miàn qí jī xué wǔ ,yī miàn qí gǒu shēng shuāng chì ,yī miàn qí shé chán hú lú 。
[wǔ shà ]hóng qī le chā ,yín zhēng le fǔ ,tián guā kǔ guā huáng jīn dù ,míng huǎng huǎng mǎ dèng qiāng jiān shàng tiāo ,bái xuě xuě é máo shàn shàng pù 。zhè xiē gè qiáo rén wù ,ná zhe xiē bú céng jiàn de qì zhàng ,chuān zhe xiē dà zuò guài de yī fú 。
[sì shà ]yuán tiáo shàng dōu shì mǎ ,tào dǐng shàng bú jiàn lǘ ,huáng luó sǎn bǐng tiān shēng qǔ ,chē qián bā gè tiān cáo pàn ,chē hòu ruò gàn dì sòng fū 。gèng jǐ gè duō jiāo nǚ ,yī bān chuān zhe ,yī yàng zhuāng shū 。
[sān shà ]nà dà hàn xià de chē ,zhòng rén shī lǐ shù ,nà dà hàn qù dé rén rú wú wù 。zhòng xiāng lǎo zhǎn jiǎo shū yāo bài ,nà dà hàn nuó shēn zhe shǒu fú 。měng kě lǐ tái tóu qù ,qù duō shí rèn dé ,xiǎn qì pò wǒ xiōng pú 。
[èr shà ]nǐ shēn xū xìng liú ,nǐ qī xū xìng lǚ ,bǎ nǐ liǎng jiā ér gēn jiǎo cóng tóu shù :nǐ běn shēn zuò tíng zhǎng dān jǐ bēi jiǔ ,nǐ zhàng rén jiāo cūn xué dú jǐ juàn shū 。céng zài ǎn zhuāng dōng zhù ,yě céng yǔ wǒ wèi niú qiē cǎo ,zhuài bà fú chú 。
[yī shà ]chūn cǎi le sāng ,dōng jiè le ǎn sù ,líng zhī le mǐ mài wú zhòng shù 。huàn tián qì qiáng chèng le má sān gǎn ,hái jiǔ zhài tōu liàng le dòu jǐ hú ,yǒu shèn hú tū chù 。míng biāo zhe cè lì ,jiàn fàng zhe wén shū 。
[wěi shēng ]shǎo wǒ de qián chà fā nèi xuán bō hái ,qiàn wǒ de sù shuì liáng zhōng sī zhǔn chú 。zhī tōng liú sān shuí kěn bǎ nǐ jiū chě zhù ,bái shèn me gǎi le xìng 、gèng le míng 、huàn zuò hàn gāo zǔ 。哲理, - 作者:睢景臣 朝代:元代
收心
长江浪险,平地风恬。恨世态柳颦频眉,顺人情花笑靥。乌兔东西急,白发重添;寒暑往来侵,朱颜退染。穿花蝶愁扃绿锁,营巢燕恨籁朱帘。蝶入梦魂潜,燕经秋社闪。
【摧柏子】拜辞了桃腮杏脸,追逐回雪鬓霜髯,死灰绝焰。腹难容曩日杯盘,身怎跳而今坑堑?去奢从俭。六桥云锦,十里风花,庆赏无厌。四时独占,花溪信马,莲浦乘舟,菊绽霜严,雪残梅堑。鸟呼人至,鹤送猿迎。酒肴随分,费用从廉,就清流洗痕濯玷。
【幺】烟花簿敛,风尘户掩,再谁曾制关抽店?尽亚仙嫁了元和,由苏氏放番双渐。罢思绝念,忘却旧游。魔女魂香,野狐涎甜,觉来有验。抽箱罗帕,倒袋香囊,将俺拘钳,做科撒阽,浮花浪蕊。胜馥残豪,你能搽抹,谁敢粘沾,倒榻鬼赖人支拈瓦!
【归塞北】呆娇艳,自要苦厌厌。觅见银山无采取,寻着钱树不揪撏,典卖尽妆奁。
【尾】零替了家私怕搜检,缺少了些人情我应点。情瞒儿出尖,谁负债拿着我还欠?shōu xīn
zhǎng jiāng làng xiǎn ,píng dì fēng tián 。hèn shì tài liǔ pín pín méi ,shùn rén qíng huā xiào yè 。wū tù dōng xī jí ,bái fā zhòng tiān ;hán shǔ wǎng lái qīn ,zhū yán tuì rǎn 。chuān huā dié chóu jiōng lǜ suǒ ,yíng cháo yàn hèn lài zhū lián 。dié rù mèng hún qián ,yàn jīng qiū shè shǎn 。
【cuī bǎi zǐ 】bài cí le táo sāi xìng liǎn ,zhuī zhú huí xuě bìn shuāng rán ,sǐ huī jué yàn 。fù nán róng nǎng rì bēi pán ,shēn zěn tiào ér jīn kēng qiàn ?qù shē cóng jiǎn 。liù qiáo yún jǐn ,shí lǐ fēng huā ,qìng shǎng wú yàn 。sì shí dú zhàn ,huā xī xìn mǎ ,lián pǔ chéng zhōu ,jú zhàn shuāng yán ,xuě cán méi qiàn 。niǎo hū rén zhì ,hè sòng yuán yíng 。jiǔ yáo suí fèn ,fèi yòng cóng lián ,jiù qīng liú xǐ hén zhuó diàn 。
【yāo 】yān huā bù liǎn ,fēng chén hù yǎn ,zài shuí céng zhì guān chōu diàn ?jìn yà xiān jià le yuán hé ,yóu sū shì fàng fān shuāng jiàn 。bà sī jué niàn ,wàng què jiù yóu 。mó nǚ hún xiāng ,yě hú xián tián ,jiào lái yǒu yàn 。chōu xiāng luó pà ,dǎo dài xiāng náng ,jiāng ǎn jū qián ,zuò kē sā yán ,fú huā làng ruǐ 。shèng fù cán háo ,nǐ néng chá mò ,shuí gǎn zhān zhān ,dǎo tà guǐ lài rén zhī niān wǎ !
【guī sāi běi 】dāi jiāo yàn ,zì yào kǔ yàn yàn 。mì jiàn yín shān wú cǎi qǔ ,xún zhe qián shù bú jiū xún ,diǎn mài jìn zhuāng lián 。
【wěi 】líng tì le jiā sī pà sōu jiǎn ,quē shǎo le xiē rén qíng wǒ yīng diǎn 。qíng mán ér chū jiān ,shuí fù zhài ná zhe wǒ hái qiàn ?辞赋, - 作者:睢景臣 朝代:元代
社长排门告示,但有的差使无推故,这差使不寻俗。一壁厢纳草也根,一边又要差夫,索应付。又是言车驾,都说是銮舆,今日还乡故。王乡老执定瓦台盘,赵忙郎抱着酒胡芦。新刷来的头巾,恰糨来的绸衫,畅好是妆么大户。
[耍孩儿]瞎王留引定火乔男妇,胡踢蹬吹笛擂鼓。见一颩人马到庄门,匹头里几面旗舒。一面旗白胡阑套住个迎霜兔,一面旗红曲连打着个毕月乌。一面旗鸡学舞,一面旗狗生双翅,一面旗蛇缠葫芦。
[五煞]红漆了叉,银铮了斧,甜瓜苦瓜黄金镀,明晃晃马镫枪尖上挑,白雪雪鹅毛扇上铺。这些个乔人物,拿着些不曾见的器仗,穿着些大作怪的衣服。
[四煞]辕条上都是马,套顶上不见驴,黄罗伞柄天生曲,车前八个天曹判,车后若干递送夫。更几个多娇女,一般穿着,一样妆梳。
[三煞]那大汉下的车,众人施礼数,那大汉觑得人如无物。众乡老展脚舒腰拜,那大汉挪身着手扶。猛可里抬头觑,觑多时认得,险气破我胸脯。
[二煞]你身须姓刘,你妻须姓吕,把你两家儿根脚从头数:你本身做亭长耽几杯酒,你丈人教村学读几卷书。曾在俺庄东住,也曾与我喂牛切草,拽坝扶锄。
[一煞]春采了桑,冬借了俺粟,零支了米麦无重数。换田契强秤了麻三秆,还酒债偷量了豆几斛,有甚糊突处。明标着册历,见放着文书。
[尾声]少我的钱差发内旋拨还,欠我的粟税粮中私准除。只通刘三谁肯把你揪扯住,白甚么改了姓、更了名、唤做汉高祖。shè zhǎng pái mén gào shì ,dàn yǒu de chà shǐ wú tuī gù ,zhè chà shǐ bú xún sú 。yī bì xiāng nà cǎo yě gēn ,yī biān yòu yào chà fū ,suǒ yīng fù 。yòu shì yán chē jià ,dōu shuō shì luán yú ,jīn rì hái xiāng gù 。wáng xiāng lǎo zhí dìng wǎ tái pán ,zhào máng láng bào zhe jiǔ hú lú 。xīn shuā lái de tóu jīn ,qià jiàng lái de chóu shān ,chàng hǎo shì zhuāng me dà hù 。
[shuǎ hái ér ]xiā wáng liú yǐn dìng huǒ qiáo nán fù ,hú tī dēng chuī dí lèi gǔ 。jiàn yī diāo rén mǎ dào zhuāng mén ,pǐ tóu lǐ jǐ miàn qí shū 。yī miàn qí bái hú lán tào zhù gè yíng shuāng tù ,yī miàn qí hóng qǔ lián dǎ zhe gè bì yuè wū 。yī miàn qí jī xué wǔ ,yī miàn qí gǒu shēng shuāng chì ,yī miàn qí shé chán hú lú 。
[wǔ shà ]hóng qī le chā ,yín zhēng le fǔ ,tián guā kǔ guā huáng jīn dù ,míng huǎng huǎng mǎ dèng qiāng jiān shàng tiāo ,bái xuě xuě é máo shàn shàng pù 。zhè xiē gè qiáo rén wù ,ná zhe xiē bú céng jiàn de qì zhàng ,chuān zhe xiē dà zuò guài de yī fú 。
[sì shà ]yuán tiáo shàng dōu shì mǎ ,tào dǐng shàng bú jiàn lǘ ,huáng luó sǎn bǐng tiān shēng qǔ ,chē qián bā gè tiān cáo pàn ,chē hòu ruò gàn dì sòng fū 。gèng jǐ gè duō jiāo nǚ ,yī bān chuān zhe ,yī yàng zhuāng shū 。
[sān shà ]nà dà hàn xià de chē ,zhòng rén shī lǐ shù ,nà dà hàn qù dé rén rú wú wù 。zhòng xiāng lǎo zhǎn jiǎo shū yāo bài ,nà dà hàn nuó shēn zhe shǒu fú 。měng kě lǐ tái tóu qù ,qù duō shí rèn dé ,xiǎn qì pò wǒ xiōng pú 。
[èr shà ]nǐ shēn xū xìng liú ,nǐ qī xū xìng lǚ ,bǎ nǐ liǎng jiā ér gēn jiǎo cóng tóu shù :nǐ běn shēn zuò tíng zhǎng dān jǐ bēi jiǔ ,nǐ zhàng rén jiāo cūn xué dú jǐ juàn shū 。céng zài ǎn zhuāng dōng zhù ,yě céng yǔ wǒ wèi niú qiē cǎo ,zhuài bà fú chú 。
[yī shà ]chūn cǎi le sāng ,dōng jiè le ǎn sù ,líng zhī le mǐ mài wú zhòng shù 。huàn tián qì qiáng chèng le má sān gǎn ,hái jiǔ zhài tōu liàng le dòu jǐ hú ,yǒu shèn hú tū chù 。míng biāo zhe cè lì ,jiàn fàng zhe wén shū 。
[wěi shēng ]shǎo wǒ de qián chà fā nèi xuán bō hái ,qiàn wǒ de sù shuì liáng zhōng sī zhǔn chú 。zhī tōng liú sān shuí kěn bǎ nǐ jiū chě zhù ,bái shèn me gǎi le xìng 、gèng le míng 、huàn zuò hàn gāo zǔ 。辞赋, - 作者:睢景臣 朝代:元代
寓僧舍
秋色,秋色,几声悲怆,孤鸿出塞。满园林野火烘霞,荷枯柳败。
【踏莎行】水馆烟中,暮山云外,泊孤舟古渡侧。息风霾,净尘埃,宝刹清凉境界。僧相待,借眠何碍?
【垂丝钓】风清月白,有感心酸不耐。更触目凄凉,景物供将愁闷来。月被云埋,风鸣在籁。
【应天长】憎舍窄,蚊帐矮,独拥单衾,-宵如半载。旧恨新愁深似海。情缘在,人无奈,几般儿可怪。
【随煞】促织絮恼情怀,砧杵韵无聊赖。檐马奢殿铎鸣,疏雨滴西风煞,能断送楚台云,会禁持异乡客。yù sēng shě
qiū sè ,qiū sè ,jǐ shēng bēi chuàng ,gū hóng chū sāi 。mǎn yuán lín yě huǒ hōng xiá ,hé kū liǔ bài 。
【tà shā háng 】shuǐ guǎn yān zhōng ,mù shān yún wài ,bó gū zhōu gǔ dù cè 。xī fēng mái ,jìng chén āi ,bǎo shā qīng liáng jìng jiè 。sēng xiàng dài ,jiè mián hé ài ?
【chuí sī diào 】fēng qīng yuè bái ,yǒu gǎn xīn suān bú nài 。gèng chù mù qī liáng ,jǐng wù gòng jiāng chóu mèn lái 。yuè bèi yún mái ,fēng míng zài lài 。
【yīng tiān zhǎng 】zēng shě zhǎi ,wén zhàng ǎi ,dú yōng dān qīn ,-xiāo rú bàn zǎi 。jiù hèn xīn chóu shēn sì hǎi 。qíng yuán zài ,rén wú nài ,jǐ bān ér kě guài 。
【suí shà 】cù zhī xù nǎo qíng huái ,zhēn chǔ yùn wú liáo lài 。yán mǎ shē diàn duó míng ,shū yǔ dī xī fēng shà ,néng duàn sòng chǔ tái yún ,huì jìn chí yì xiāng kè 。辞赋, - 作者:枚乘 朝代:汉代
楚太子有疾,而吴客往问之曰:“伏闻太子玉体不安,亦少间乎?”太子曰:“惫!谨谢客。”客因称曰:“今时天下安宁,四宇和平,太子方富于年。意者久耽安乐,日夜无极,邪气袭逆,中若节轖。纷屯澹淡,嘘唏烦酲,惕惕怵怵,卧不得瞑。虚中重听,恶闻人声,精神越渫,百病咸生。聪明眩曜,悦怒不平。久执不废,大命乃倾。太子岂有是乎?”太子曰:“谨谢客。赖君之力,时时有之,然未至于是也。”客曰:“今夫贵人之子,必官居而闺处,内有保母,外有傅父,欲交无所。饮食则温淳甘脆,脭醲肥厚;衣裳则杂遝曼煖,燂烁热暑。虽有金石之坚,犹将销铄而挺解也,况其在筋骨之间乎哉?故曰:纵耳目之欲,恣支体之安者,伤血脉之和。且夫出舆入辇,命曰蹷痿之机;洞房清宫,命曰寒热之媒;皓齿蛾眉,命曰伐性之斧;甘脆肥脓,命曰腐肠之药。今太子肤色靡曼,四支委随,筋骨挺解,血脉淫濯,手足堕窳;越女侍前,齐姬奉后;往来游宴,纵恣于曲房隐间之中。此甘餐毒药,戏猛兽之爪牙也。所从来者至深远,淹滞永久而不废,虽令扁鹊治内,巫咸治外,尚何及哉!今如太子之病者,独宜世之君子,博见强识,承间语事,变度易意,常无离侧,以为羽翼。淹沉之乐,浩唐之心,遁佚之志,其奚由至哉!”
太子曰:“诺。病己,请事此言。”
客曰:“今太子之病,可无药石针刺灸疗而已,可以要言妙道说而去之,不欲闻之乎?”
太子曰:“仆愿闻之。”
客曰:“龙门之桐,高百尺而无枝。中郁结之轮菌,根扶疏以分离。上有千仞之峰,下临百丈之谿。湍流溯波,又澹淡之。其根半死半生。冬则烈风漂霰、飞雪之所激也,夏则雷霆、霹雳之所感也。朝则鹂黄、鳱鴠鸣焉,暮则羁雌、迷鸟宿焉。独鹄晨号乎其上,鹍鸡哀鸣翔乎其下。于是背秋涉冬,使琴挚斫斩以为琴,野茧之丝以为弦,孤子之钩以为隐,九寡之珥以为约。使师堂操畅,伯子牙为之歌。歌曰:‘麦秀兮雉朝飞,向虚壑兮背槁槐,依绝区兮临回溪。’飞鸟闻之,翕翼而不能去;野兽闻之,垂耳而不能行;蚑、蟜、蝼、蚁闻之,拄喙而不能前。此亦天下之至悲也,太子能强起听之乎?”太子曰:“仆病未能也。”
客曰:“犓牛之腴,菜以笋蒲。肥狗之和,冒以山肤。楚苗之食,安胡之飰抟之不解,一啜而散。于是使伊尹煎熬,易牙调和。熊蹯之臑,芍药之酱。薄耆之炙,鲜鲤之鱠。秋黄之苏,白露之茹。兰英之酒,酌以涤口。山梁之餐,豢豹之胎。小飰大歠,如汤沃雪。此亦天下之至美也,太子能强起尝之乎?”太子曰:“仆病未能也。”
客曰:“钟、岱之牡,齿至之车;前似飞鸟,后类距虚,穱麦服处,躁中烦外。羁坚辔,附易路。于是伯乐相其前后,王良、造父为之御,秦缺、楼季为之右。此两人者,马佚能止之,车覆能起之。于是使射千镒之重,争千里之逐。此亦天下之至骏也,太子能强起乘之乎?”太子曰:“仆病未能也。”
客曰:“既登景夷之台,南望荆山,北望汝海,左江右湖,其乐无有。于是使博辩之士,原本山川,极命草木,比物属事,离辞连类。浮游览观,乃下置酒于虞怀之宫。连廊四注,台城层构,纷纭玄绿。辇道邪交,黄池纡曲。溷章、白鹭,孔鸟、鶤鵠,鵷雏、鵁鶄,翠鬣紫缨。螭龙、德牧,邕邕群鸣。阳鱼腾跃,奋翼振鳞。漃漻薵蓼,蔓草芳苓。女桑、河柳,素叶紫茎。苗松、豫章,条上造天。梧桐、并闾,极望成林。众芳芬郁,乱于五风。从容猗靡,消息阳阴。列坐纵酒,荡乐娱心。景春佐酒,杜连理音。滋味杂陈,肴糅错该。练色娱目,流声悦耳。于是乃发激楚之结风,扬郑、卫之皓乐。使先施、徵舒、阳文、段干、吴娃、闾、傅予之徒,杂裾垂髾,目窕心与;揄流波,杂杜若,蒙清尘,被兰泽,嬿服而御。此亦天下之靡丽皓侈广博之乐也,太子能强起游乎?”太子曰:“仆病未能也。”
客曰:“将为太子驯骐骥之马,驾飞軨之舆,乘牡骏之乘。右夏服之劲箭,左乌号之雕弓。游涉乎云林,周驰乎兰泽,弭节乎江浔。掩青蘋,游清风。陶阳气,荡春心。逐狡兽,集轻禽。于是极犬马之才,困野兽之足,穷相御之智巧,恐虎豹,慑鸷鸟。逐马鸣镳,鱼跨麋角。履游麕兔,蹈践麖鹿,汗流沫坠,冤伏陵窘。无创而死者,固足充后乘矣。此校猎之至壮也,太子能强起游乎?”太子曰:“仆病未能也。”然阳气见于眉宇之间,侵淫而上,几满大宅。
客见太子有悦色,遂推而进之曰:“冥火薄天,兵车雷运,旍旗偃蹇,羽毛肃纷。驰骋角逐,慕味争先。徼墨广博,观望之有圻。纯粹全牺,献之公门。”太子曰:“善!愿复闻之。”
客曰:“未既。于是榛林深泽,烟云闇莫,兕虎并作。毅武孔猛,袒裼身薄。白刃磑磑,矛戟交错。收获掌功,赏赐金帛。掩蘋肆若,为牧人席。旨酒嘉肴,羞炰宾客。涌觞并起,动心惊耳。诚不必悔,决绝以诺;贞信之色,形于金石。高歌陈唱,万岁无斁。此真太子之所喜也,能强起耳游乎?”太子曰:“仆甚愿从,直恐为诸大夫累耳。”然而有起色矣。
客曰:“将以八月之望,与诸侯远方交游兄弟,并往观涛乎广陵之曲江。至则未见涛之形也,徒观水力之所到,则恤然足以骇矣。观其所驾轶者,所擢拔者,所扬汩者,所温汾者,所涤汔者,虽有心略辞给,固未能缕形其所由然也。怳兮忽兮,聊兮栗兮,混汩汩兮,忽兮慌兮,俶兮傥兮,浩瀇瀁兮,慌旷旷兮。秉意乎南山,通望乎东海。虹洞兮苍天,极虑乎崖涘。流揽无穷,归神日母。汩乘流而下降兮,或不知其所止。或纷纭其流折兮,忽缪往而不来。临朱汜而远逝兮,中虚烦而益怠。莫离散而发曙兮,内存心而自持。于是澡概胸中,洒练五藏,澹澉手足,颓濯发齿。揄弃恬怠,输写淟浊,分决狐疑,发皇耳目。当是之时,虽有淹病滞疾,犹将伸伛起躄,发瞽披聋而观望之也,况直眇小烦懑,酲醲病酒之徒哉!故曰:发蒙解惑,不足以言也。”太子曰:“善,然则涛何气哉?”
答曰:“不记也,然闻于师曰,似神而非者三:疾雷闻百里;江水逆流,海水上潮;山出云内,日夜不止。衍溢漂疾,波涌而涛起。其始起也,洪淋淋焉,若白鹭之下翔。其少进也,浩浩溰溰,如素车白马帷盖之张。其波涌而云乱,扰扰焉如三军之腾装。其旁作而奔起者,飘飘焉如轻车之勒兵。六驾蛟龙,附从太白,纯驰皓蜺,前后络绎。顒顒卬卬,椐椐彊彊,莘莘将将。壁垒重坚,沓杂似军行。訇隐匈礚,轧盘涌裔,原不可当。观其两旁。则滂渤怫郁,闇漠感突,上击下律,有似勇壮之卒,突怒而无畏。蹈壁冲津,穷曲随隈,逾岸出追。遇者死,当者坏。初发乎或围之津涯,荄轸谷分。回翔青篾,衔枚檀桓。弭节伍子之山,通厉骨母之场,凌赤岸,篲扶桑,横奔似雷行。诚奋厥武,如振如怒。沌沌浑浑,状如奔马。混混庉庉,声如雷鼓。发怒庢沓,清升踰跇,侯波奋振,合战于藉藉之口。鸟不及飞,鱼不及回,兽不及走。纷纷翼翼,波涌云乱,荡取南山,背击北岸,覆亏丘陵,平夷西畔。险险戏戏,崩坏陂池,决胜乃罢。汩潺湲,披扬流洒。横暴之极,鱼鳖失势,颠倒偃侧,沋沋湲湲,蒲伏连延。神物怪疑,不可胜言,直使人踣焉,洄闇凄怆焉。此天下怪异诡观也,太子能强起观之乎?”太子曰:“仆病,未能也。”
客曰:“将为太子奏方术之士有资略者,若庄周、魏牟、杨朱、墨濯、便蜎、詹何之伦,使之论天下之精微,理万物之是非;孔、老览观,孟子持筹而算之,万不失一。此亦天下要言妙道也,太子岂欲闻之乎?”于是太子据几而起,曰:“涣乎若一听圣人辩士之言。”涩然汗出,霍然病已。
chǔ tài zǐ yǒu jí ,ér wú kè wǎng wèn zhī yuē :“fú wén tài zǐ yù tǐ bú ān ,yì shǎo jiān hū ?”tài zǐ yuē :“bèi !jǐn xiè kè 。”kè yīn chēng yuē :“jīn shí tiān xià ān níng ,sì yǔ hé píng ,tài zǐ fāng fù yú nián 。yì zhě jiǔ dān ān lè ,rì yè wú jí ,xié qì xí nì ,zhōng ruò jiē sè 。fēn tún dàn dàn ,xū xī fán chéng ,tì tì chù chù ,wò bú dé míng 。xū zhōng zhòng tīng ,è wén rén shēng ,jīng shén yuè xiè ,bǎi bìng xián shēng 。cōng míng xuàn yào ,yuè nù bú píng 。jiǔ zhí bú fèi ,dà mìng nǎi qīng 。tài zǐ qǐ yǒu shì hū ?”tài zǐ yuē :“jǐn xiè kè 。lài jun1 zhī lì ,shí shí yǒu zhī ,rán wèi zhì yú shì yě 。”kè yuē :“jīn fū guì rén zhī zǐ ,bì guān jū ér guī chù ,nèi yǒu bǎo mǔ ,wài yǒu fù fù ,yù jiāo wú suǒ 。yǐn shí zé wēn chún gān cuì ,chéng nóng féi hòu ;yī shang zé zá tà màn xuān ,qián shuò rè shǔ 。suī yǒu jīn shí zhī jiān ,yóu jiāng xiāo shuò ér tǐng jiě yě ,kuàng qí zài jīn gǔ zhī jiān hū zāi ?gù yuē :zòng ěr mù zhī yù ,zì zhī tǐ zhī ān zhě ,shāng xuè mò zhī hé 。qiě fū chū yú rù niǎn ,mìng yuē jué wěi zhī jī ;dòng fáng qīng gōng ,mìng yuē hán rè zhī méi ;hào chǐ é méi ,mìng yuē fá xìng zhī fǔ ;gān cuì féi nóng ,mìng yuē fǔ cháng zhī yào 。jīn tài zǐ fū sè mí màn ,sì zhī wěi suí ,jīn gǔ tǐng jiě ,xuè mò yín zhuó ,shǒu zú duò yǔ ;yuè nǚ shì qián ,qí jī fèng hòu ;wǎng lái yóu yàn ,zòng zì yú qǔ fáng yǐn jiān zhī zhōng 。cǐ gān cān dú yào ,xì měng shòu zhī zhǎo yá yě 。suǒ cóng lái zhě zhì shēn yuǎn ,yān zhì yǒng jiǔ ér bú fèi ,suī lìng biǎn què zhì nèi ,wū xián zhì wài ,shàng hé jí zāi !jīn rú tài zǐ zhī bìng zhě ,dú yí shì zhī jun1 zǐ ,bó jiàn qiáng shí ,chéng jiān yǔ shì ,biàn dù yì yì ,cháng wú lí cè ,yǐ wéi yǔ yì 。yān chén zhī lè ,hào táng zhī xīn ,dùn yì zhī zhì ,qí xī yóu zhì zāi !”
tài zǐ yuē :“nuò 。bìng jǐ ,qǐng shì cǐ yán 。”
kè yuē :“jīn tài zǐ zhī bìng ,kě wú yào shí zhēn cì jiǔ liáo ér yǐ ,kě yǐ yào yán miào dào shuō ér qù zhī ,bú yù wén zhī hū ?”
tài zǐ yuē :“pú yuàn wén zhī 。”
kè yuē :“lóng mén zhī tóng ,gāo bǎi chǐ ér wú zhī 。zhōng yù jié zhī lún jun1 ,gēn fú shū yǐ fèn lí 。shàng yǒu qiān rèn zhī fēng ,xià lín bǎi zhàng zhī jī 。tuān liú sù bō ,yòu dàn dàn zhī 。qí gēn bàn sǐ bàn shēng 。dōng zé liè fēng piāo xiàn 、fēi xuě zhī suǒ jī yě ,xià zé léi tíng 、pī lì zhī suǒ gǎn yě 。cháo zé lí huáng 、gān dàn míng yān ,mù zé jī cí 、mí niǎo xiǔ yān 。dú hú chén hào hū qí shàng ,kūn jī āi míng xiáng hū qí xià 。yú shì bèi qiū shè dōng ,shǐ qín zhì zhuó zhǎn yǐ wéi qín ,yě jiǎn zhī sī yǐ wéi xián ,gū zǐ zhī gōu yǐ wéi yǐn ,jiǔ guǎ zhī ěr yǐ wéi yuē 。shǐ shī táng cāo chàng ,bó zǐ yá wéi zhī gē 。gē yuē :‘mài xiù xī zhì cháo fēi ,xiàng xū hè xī bèi gǎo huái ,yī jué qū xī lín huí xī 。’fēi niǎo wén zhī ,xī yì ér bú néng qù ;yě shòu wén zhī ,chuí ěr ér bú néng háng ;qí 、jiǎo 、lóu 、yǐ wén zhī ,zhǔ huì ér bú néng qián 。cǐ yì tiān xià zhī zhì bēi yě ,tài zǐ néng qiáng qǐ tīng zhī hū ?”tài zǐ yuē :“pú bìng wèi néng yě 。”
kè yuē :“chú niú zhī yú ,cài yǐ sǔn pú 。féi gǒu zhī hé ,mào yǐ shān fū 。chǔ miáo zhī shí ,ān hú zhī fàn tuán zhī bú jiě ,yī chuò ér sàn 。yú shì shǐ yī yǐn jiān áo ,yì yá diào hé 。xióng fán zhī nào ,sháo yào zhī jiàng 。báo qí zhī zhì ,xiān lǐ zhī kuài 。qiū huáng zhī sū ,bái lù zhī rú 。lán yīng zhī jiǔ ,zhuó yǐ dí kǒu 。shān liáng zhī cān ,huàn bào zhī tāi 。xiǎo fàn dà chuò ,rú tāng wò xuě 。cǐ yì tiān xià zhī zhì měi yě ,tài zǐ néng qiáng qǐ cháng zhī hū ?”tài zǐ yuē :“pú bìng wèi néng yě 。”
kè yuē :“zhōng 、dài zhī mǔ ,chǐ zhì zhī chē ;qián sì fēi niǎo ,hòu lèi jù xū ,jué mài fú chù ,zào zhōng fán wài 。jī jiān pèi ,fù yì lù 。yú shì bó lè xiàng qí qián hòu ,wáng liáng 、zào fù wéi zhī yù ,qín quē 、lóu jì wéi zhī yòu 。cǐ liǎng rén zhě ,mǎ yì néng zhǐ zhī ,chē fù néng qǐ zhī 。yú shì shǐ shè qiān yì zhī zhòng ,zhēng qiān lǐ zhī zhú 。cǐ yì tiān xià zhī zhì jun4 yě ,tài zǐ néng qiáng qǐ chéng zhī hū ?”tài zǐ yuē :“pú bìng wèi néng yě 。”
kè yuē :“jì dēng jǐng yí zhī tái ,nán wàng jīng shān ,běi wàng rǔ hǎi ,zuǒ jiāng yòu hú ,qí lè wú yǒu 。yú shì shǐ bó biàn zhī shì ,yuán běn shān chuān ,jí mìng cǎo mù ,bǐ wù shǔ shì ,lí cí lián lèi 。fú yóu lǎn guān ,nǎi xià zhì jiǔ yú yú huái zhī gōng 。lián láng sì zhù ,tái chéng céng gòu ,fēn yún xuán lǜ 。niǎn dào xié jiāo ,huáng chí yū qǔ 。hùn zhāng 、bái lù ,kǒng niǎo 、kūn hú ,yuān chú 、xiāo qīng ,cuì liè zǐ yīng 。chī lóng 、dé mù ,yōng yōng qún míng 。yáng yú téng yuè ,fèn yì zhèn lín 。jì liáo zhòu liǎo ,màn cǎo fāng líng 。nǚ sāng 、hé liǔ ,sù yè zǐ jīng 。miáo sōng 、yù zhāng ,tiáo shàng zào tiān 。wú tóng 、bìng lǘ ,jí wàng chéng lín 。zhòng fāng fēn yù ,luàn yú wǔ fēng 。cóng róng yī mí ,xiāo xī yáng yīn 。liè zuò zòng jiǔ ,dàng lè yú xīn 。jǐng chūn zuǒ jiǔ ,dù lián lǐ yīn 。zī wèi zá chén ,yáo róu cuò gāi 。liàn sè yú mù ,liú shēng yuè ěr 。yú shì nǎi fā jī chǔ zhī jié fēng ,yáng zhèng 、wèi zhī hào lè 。shǐ xiān shī 、zhēng shū 、yáng wén 、duàn gàn 、wú wá 、lǘ 、fù yǔ zhī tú ,zá jū chuí shāo ,mù tiǎo xīn yǔ ;yú liú bō ,zá dù ruò ,méng qīng chén ,bèi lán zé ,yàn fú ér yù 。cǐ yì tiān xià zhī mí lì hào chǐ guǎng bó zhī lè yě ,tài zǐ néng qiáng qǐ yóu hū ?”tài zǐ yuē :“pú bìng wèi néng yě 。”
kè yuē :“jiāng wéi tài zǐ xùn qí jì zhī mǎ ,jià fēi líng zhī yú ,chéng mǔ jun4 zhī chéng 。yòu xià fú zhī jìn jiàn ,zuǒ wū hào zhī diāo gōng 。yóu shè hū yún lín ,zhōu chí hū lán zé ,mǐ jiē hū jiāng xún 。yǎn qīng pín ,yóu qīng fēng 。táo yáng qì ,dàng chūn xīn 。zhú jiǎo shòu ,jí qīng qín 。yú shì jí quǎn mǎ zhī cái ,kùn yě shòu zhī zú ,qióng xiàng yù zhī zhì qiǎo ,kǒng hǔ bào ,shè zhì niǎo 。zhú mǎ míng biāo ,yú kuà mí jiǎo 。lǚ yóu jun1 tù ,dǎo jiàn jīng lù ,hàn liú mò zhuì ,yuān fú líng jiǒng 。wú chuàng ér sǐ zhě ,gù zú chōng hòu chéng yǐ 。cǐ xiào liè zhī zhì zhuàng yě ,tài zǐ néng qiáng qǐ yóu hū ?”tài zǐ yuē :“pú bìng wèi néng yě 。”rán yáng qì jiàn yú méi yǔ zhī jiān ,qīn yín ér shàng ,jǐ mǎn dà zhái 。
kè jiàn tài zǐ yǒu yuè sè ,suí tuī ér jìn zhī yuē :“míng huǒ báo tiān ,bīng chē léi yùn ,jīng qí yǎn jiǎn ,yǔ máo sù fēn 。chí chěng jiǎo zhú ,mù wèi zhēng xiān 。jiǎo mò guǎng bó ,guān wàng zhī yǒu qí 。chún cuì quán xī ,xiàn zhī gōng mén 。”tài zǐ yuē :“shàn !yuàn fù wén zhī 。”
kè yuē :“wèi jì 。yú shì zhēn lín shēn zé ,yān yún ān mò ,sì hǔ bìng zuò 。yì wǔ kǒng měng ,tǎn tì shēn báo 。bái rèn wèi wèi ,máo jǐ jiāo cuò 。shōu huò zhǎng gōng ,shǎng cì jīn bó 。yǎn pín sì ruò ,wéi mù rén xí 。zhǐ jiǔ jiā yáo ,xiū páo bīn kè 。yǒng shāng bìng qǐ ,dòng xīn jīng ěr 。chéng bú bì huǐ ,jué jué yǐ nuò ;zhēn xìn zhī sè ,xíng yú jīn shí 。gāo gē chén chàng ,wàn suì wú yì 。cǐ zhēn tài zǐ zhī suǒ xǐ yě ,néng qiáng qǐ ěr yóu hū ?”tài zǐ yuē :“pú shèn yuàn cóng ,zhí kǒng wéi zhū dà fū lèi ěr 。”rán ér yǒu qǐ sè yǐ 。
kè yuē :“jiāng yǐ bā yuè zhī wàng ,yǔ zhū hóu yuǎn fāng jiāo yóu xiōng dì ,bìng wǎng guān tāo hū guǎng líng zhī qǔ jiāng 。zhì zé wèi jiàn tāo zhī xíng yě ,tú guān shuǐ lì zhī suǒ dào ,zé xù rán zú yǐ hài yǐ 。guān qí suǒ jià yì zhě ,suǒ zhuó bá zhě ,suǒ yáng gǔ zhě ,suǒ wēn fén zhě ,suǒ dí qì zhě ,suī yǒu xīn luè cí gěi ,gù wèi néng lǚ xíng qí suǒ yóu rán yě 。huǎng xī hū xī ,liáo xī lì xī ,hún gǔ gǔ xī ,hū xī huāng xī ,chù xī tǎng xī ,hào wāng yǎng xī ,huāng kuàng kuàng xī 。bǐng yì hū nán shān ,tōng wàng hū dōng hǎi 。hóng dòng xī cāng tiān ,jí lǜ hū yá sì 。liú lǎn wú qióng ,guī shén rì mǔ 。gǔ chéng liú ér xià jiàng xī ,huò bú zhī qí suǒ zhǐ 。huò fēn yún qí liú shé xī ,hū miù wǎng ér bú lái 。lín zhū sì ér yuǎn shì xī ,zhōng xū fán ér yì dài 。mò lí sàn ér fā shǔ xī ,nèi cún xīn ér zì chí 。yú shì zǎo gài xiōng zhōng ,sǎ liàn wǔ cáng ,dàn gǎn shǒu zú ,tuí zhuó fā chǐ 。yú qì tián dài ,shū xiě tiǎn zhuó ,fèn jué hú yí ,fā huáng ěr mù 。dāng shì zhī shí ,suī yǒu yān bìng zhì jí ,yóu jiāng shēn yǔ qǐ bì ,fā gǔ pī lóng ér guān wàng zhī yě ,kuàng zhí miǎo xiǎo fán mèn ,chéng nóng bìng jiǔ zhī tú zāi !gù yuē :fā méng jiě huò ,bú zú yǐ yán yě 。”tài zǐ yuē :“shàn ,rán zé tāo hé qì zāi ?”
dá yuē :“bú jì yě ,rán wén yú shī yuē ,sì shén ér fēi zhě sān :jí léi wén bǎi lǐ ;jiāng shuǐ nì liú ,hǎi shuǐ shàng cháo ;shān chū yún nèi ,rì yè bú zhǐ 。yǎn yì piāo jí ,bō yǒng ér tāo qǐ 。qí shǐ qǐ yě ,hóng lín lín yān ,ruò bái lù zhī xià xiáng 。qí shǎo jìn yě ,hào hào ái ái ,rú sù chē bái mǎ wéi gài zhī zhāng 。qí bō yǒng ér yún luàn ,rǎo rǎo yān rú sān jun1 zhī téng zhuāng 。qí páng zuò ér bēn qǐ zhě ,piāo piāo yān rú qīng chē zhī lè bīng 。liù jià jiāo lóng ,fù cóng tài bái ,chún chí hào ní ,qián hòu luò yì 。yú yú áng áng ,jū jū jiāng jiāng ,shēn shēn jiāng jiāng 。bì lěi zhòng jiān ,tà zá sì jun1 háng 。hōng yǐn xiōng kē ,zhá pán yǒng yì ,yuán bú kě dāng 。guān qí liǎng páng 。zé pāng bó fú yù ,ān mò gǎn tū ,shàng jī xià lǜ ,yǒu sì yǒng zhuàng zhī zú ,tū nù ér wú wèi 。dǎo bì chōng jīn ,qióng qǔ suí wēi ,yú àn chū zhuī 。yù zhě sǐ ,dāng zhě huài 。chū fā hū huò wéi zhī jīn yá ,gāi zhěn gǔ fèn 。huí xiáng qīng miè ,xián méi tán huán 。mǐ jiē wǔ zǐ zhī shān ,tōng lì gǔ mǔ zhī chǎng ,líng chì àn ,huì fú sāng ,héng bēn sì léi háng 。chéng fèn jué wǔ ,rú zhèn rú nù 。dùn dùn hún hún ,zhuàng rú bēn mǎ 。hún hún dùn dùn ,shēng rú léi gǔ 。fā nù zhì tà ,qīng shēng yáo yì ,hóu bō fèn zhèn ,hé zhàn yú jiè jiè zhī kǒu 。niǎo bú jí fēi ,yú bú jí huí ,shòu bú jí zǒu 。fēn fēn yì yì ,bō yǒng yún luàn ,dàng qǔ nán shān ,bèi jī běi àn ,fù kuī qiū líng ,píng yí xī pàn 。xiǎn xiǎn xì xì ,bēng huài bēi chí ,jué shèng nǎi bà 。gǔ chán yuán ,pī yáng liú sǎ 。héng bào zhī jí ,yú biē shī shì ,diān dǎo yǎn cè ,yóu yóu yuán yuán ,pú fú lián yán 。shén wù guài yí ,bú kě shèng yán ,zhí shǐ rén bó yān ,huí ān qī chuàng yān 。cǐ tiān xià guài yì guǐ guān yě ,tài zǐ néng qiáng qǐ guān zhī hū ?”tài zǐ yuē :“pú bìng ,wèi néng yě 。”
kè yuē :“jiāng wéi tài zǐ zòu fāng shù zhī shì yǒu zī luè zhě ,ruò zhuāng zhōu 、wèi móu 、yáng zhū 、mò zhuó 、biàn yuān 、zhān hé zhī lún ,shǐ zhī lùn tiān xià zhī jīng wēi ,lǐ wàn wù zhī shì fēi ;kǒng 、lǎo lǎn guān ,mèng zǐ chí chóu ér suàn zhī ,wàn bú shī yī 。cǐ yì tiān xià yào yán miào dào yě ,tài zǐ qǐ yù wén zhī hū ?”yú shì tài zǐ jù jǐ ér qǐ ,yuē :“huàn hū ruò yī tīng shèng rén biàn shì zhī yán 。”sè rán hàn chū ,huò rán bìng yǐ 。
辞赋, - 作者:枚乘 朝代:当代
楚太子有疾,而吴客往问之曰:“伏闻太子玉体不安,亦少间乎?”太子曰:“惫!谨谢客。”客因称曰:“今时天下安宁,四宇和平,太子方富于年。意者久耽安乐,日夜无极,邪气袭逆,中若节轖。纷屯澹淡,嘘唏烦酲,惕惕怵怵,卧不得瞑。虚中重听,恶闻人声,精神越渫,百病咸生。聪明眩曜,悦怒不平。久执不废,大命乃倾。太子岂有是乎?”太子曰:“谨谢客。赖君之力,时时有之,然未至于是也。”客曰:“今夫贵人之子,必官居而闺处,内有保母,外有傅父,欲交无所。饮食则温淳甘脆,脭醲肥厚;衣裳则杂遝曼煖,燂烁热暑。虽有金石之坚,犹将销铄而挺解也,况其在筋骨之间乎哉?故曰:纵耳目之欲,恣支体之安者,伤血脉之和。且夫出舆入辇,命曰蹷痿之机;洞房清宫,命曰寒热之媒;皓齿蛾眉,命曰伐性之斧;甘脆肥脓,命曰腐肠之药。今太子肤色靡曼,四支委随,筋骨挺解,血脉淫濯,手足堕窳;越女侍前,齐姬奉后;往来游宴,纵恣于曲房隐间之中。此甘餐毒药,戏猛兽之爪牙也。所从来者至深远,淹滞永久而不废,虽令扁鹊治内,巫咸治外,尚何及哉!今如太子之病者,独宜世之君子,博见强识,承间语事,变度易意,常无离侧,以为羽翼。淹沉之乐,浩唐之心,遁佚之志,其奚由至哉!”
太子曰:“诺。病己,请事此言。”
客曰:“今太子之病,可无药石针刺灸疗而已,可以要言妙道说而去之,不欲闻之乎?”
太子曰:“仆愿闻之。”
客曰:“龙门之桐,高百尺而无枝。中郁结之轮菌,根扶疏以分离。上有千仞之峰,下临百丈之谿。湍流溯波,又澹淡之。其根半死半生。冬则烈风漂霰、飞雪之所激也,夏则雷霆、霹雳之所感也。朝则鹂黄、鳱鴠鸣焉,暮则羁雌、迷鸟宿焉。独鹄晨号乎其上,鹍鸡哀鸣翔乎其下。于是背秋涉冬,使琴挚斫斩以为琴,野茧之丝以为弦,孤子之钩以为隐,九寡之珥以为约。使师堂操畅,伯子牙为之歌。歌曰:‘麦秀兮雉朝飞,向虚壑兮背槁槐,依绝区兮临回溪。’飞鸟闻之,翕翼而不能去;野兽闻之,垂耳而不能行;蚑、蟜、蝼、蚁闻之,拄喙而不能前。此亦天下之至悲也,太子能强起听之乎?”太子曰:“仆病未能也。”
客曰:“犓牛之腴,菜以笋蒲。肥狗之和,冒以山肤。楚苗之食,安胡之飰抟之不解,一啜而散。于是使伊尹煎熬,易牙调和。熊蹯之臑,芍药之酱。薄耆之炙,鲜鲤之鱠。秋黄之苏,白露之茹。兰英之酒,酌以涤口。山梁之餐,豢豹之胎。小飰大歠,如汤沃雪。此亦天下之至美也,太子能强起尝之乎?”太子曰:“仆病未能也。”
客曰:“钟、岱之牡,齿至之车;前似飞鸟,后类距虚,穱麦服处,躁中烦外。羁坚辔,附易路。于是伯乐相其前后,王良、造父为之御,秦缺、楼季为之右。此两人者,马佚能止之,车覆能起之。于是使射千镒之重,争千里之逐。此亦天下之至骏也,太子能强起乘之乎?”太子曰:“仆病未能也。”
客曰:“既登景夷之台,南望荆山,北望汝海,左江右湖,其乐无有。于是使博辩之士,原本山川,极命草木,比物属事,离辞连类。浮游览观,乃下置酒于虞怀之宫。连廊四注,台城层构,纷纭玄绿。辇道邪交,黄池纡曲。溷章、白鹭,孔鸟、鶤鵠,鵷雏、鵁鶄,翠鬣紫缨。螭龙、德牧,邕邕群鸣。阳鱼腾跃,奋翼振鳞。漃漻薵蓼,蔓草芳苓。女桑、河柳,素叶紫茎。苗松、豫章,条上造天。梧桐、并闾,极望成林。众芳芬郁,乱于五风。从容猗靡,消息阳阴。列坐纵酒,荡乐娱心。景春佐酒,杜连理音。滋味杂陈,肴糅错该。练色娱目,流声悦耳。于是乃发激楚之结风,扬郑、卫之皓乐。使先施、徵舒、阳文、段干、吴娃、闾、傅予之徒,杂裾垂髾,目窕心与;揄流波,杂杜若,蒙清尘,被兰泽,嬿服而御。此亦天下之靡丽皓侈广博之乐也,太子能强起游乎?”太子曰:“仆病未能也。”
客曰:“将为太子驯骐骥之马,驾飞軨之舆,乘牡骏之乘。右夏服之劲箭,左乌号之雕弓。游涉乎云林,周驰乎兰泽,弭节乎江浔。掩青蘋,游清风。陶阳气,荡春心。逐狡兽,集轻禽。于是极犬马之才,困野兽之足,穷相御之智巧,恐虎豹,慑鸷鸟。逐马鸣镳,鱼跨麋角。履游麕兔,蹈践麖鹿,汗流沫坠,冤伏陵窘。无创而死者,固足充后乘矣。此校猎之至壮也,太子能强起游乎?”太子曰:“仆病未能也。”然阳气见于眉宇之间,侵淫而上,几满大宅。
客见太子有悦色,遂推而进之曰:“冥火薄天,兵车雷运,旍旗偃蹇,羽毛肃纷。驰骋角逐,慕味争先。徼墨广博,观望之有圻。纯粹全牺,献之公门。”太子曰:“善!愿复闻之。”
客曰:“未既。于是榛林深泽,烟云闇莫,兕虎并作。毅武孔猛,袒裼身薄。白刃磑磑,矛戟交错。收获掌功,赏赐金帛。掩蘋肆若,为牧人席。旨酒嘉肴,羞炰宾客。涌觞并起,动心惊耳。诚不必悔,决绝以诺;贞信之色,形于金石。高歌陈唱,万岁无斁。此真太子之所喜也,能强起耳游乎?”太子曰:“仆甚愿从,直恐为诸大夫累耳。”然而有起色矣。
客曰:“将以八月之望,与诸侯远方交游兄弟,并往观涛乎广陵之曲江。至则未见涛之形也,徒观水力之所到,则恤然足以骇矣。观其所驾轶者,所擢拔者,所扬汩者,所温汾者,所涤汔者,虽有心略辞给,固未能缕形其所由然也。怳兮忽兮,聊兮栗兮,混汩汩兮,忽兮慌兮,俶兮傥兮,浩瀇瀁兮,慌旷旷兮。秉意乎南山,通望乎东海。虹洞兮苍天,极虑乎崖涘。流揽无穷,归神日母。汩乘流而下降兮,或不知其所止。或纷纭其流折兮,忽缪往而不来。临朱汜而远逝兮,中虚烦而益怠。莫离散而发曙兮,内存心而自持。于是澡概胸中,洒练五藏,澹澉手足,颓濯发齿。揄弃恬怠,输写淟浊,分决狐疑,发皇耳目。当是之时,虽有淹病滞疾,犹将伸伛起躄,发瞽披聋而观望之也,况直眇小烦懑,酲醲病酒之徒哉!故曰:发蒙解惑,不足以言也。”太子曰:“善,然则涛何气哉?”
答曰:“不记也,然闻于师曰,似神而非者三:疾雷闻百里;江水逆流,海水上潮;山出云内,日夜不止。衍溢漂疾,波涌而涛起。其始起也,洪淋淋焉,若白鹭之下翔。其少进也,浩浩溰溰,如素车白马帷盖之张。其波涌而云乱,扰扰焉如三军之腾装。其旁作而奔起者,飘飘焉如轻车之勒兵。六驾蛟龙,附从太白,纯驰皓蜺,前后络绎。顒顒卬卬,椐椐彊彊,莘莘将将。壁垒重坚,沓杂似军行。訇隐匈礚,轧盘涌裔,原不可当。观其两旁。则滂渤怫郁,闇漠感突,上击下律,有似勇壮之卒,突怒而无畏。蹈壁冲津,穷曲随隈,逾岸出追。遇者死,当者坏。初发乎或围之津涯,荄轸谷分。回翔青篾,衔枚檀桓。弭节伍子之山,通厉骨母之场,凌赤岸,篲扶桑,横奔似雷行。诚奋厥武,如振如怒。沌沌浑浑,状如奔马。混混庉庉,声如雷鼓。发怒庢沓,清升踰跇,侯波奋振,合战于藉藉之口。鸟不及飞,鱼不及回,兽不及走。纷纷翼翼,波涌云乱,荡取南山,背击北岸,覆亏丘陵,平夷西畔。险险戏戏,崩坏陂池,决胜乃罢。汩潺湲,披扬流洒。横暴之极,鱼鳖失势,颠倒偃侧,沋沋湲湲,蒲伏连延。神物怪疑,不可胜言,直使人踣焉,洄闇凄怆焉。此天下怪异诡观也,太子能强起观之乎?”太子曰:“仆病,未能也。”
客曰:“将为太子奏方术之士有资略者,若庄周、魏牟、杨朱、墨濯、便蜎、詹何之伦,使之论天下之精微,理万物之是非;孔、老览观,孟子持筹而算之,万不失一。此亦天下要言妙道也,太子岂欲闻之乎?”于是太子据几而起,曰:“涣乎若一听圣人辩士之言。”涩然汗出,霍然病已。
chǔ tài zǐ yǒu jí ,ér wú kè wǎng wèn zhī yuē :“fú wén tài zǐ yù tǐ bú ān ,yì shǎo jiān hū ?”tài zǐ yuē :“bèi !jǐn xiè kè 。”kè yīn chēng yuē :“jīn shí tiān xià ān níng ,sì yǔ hé píng ,tài zǐ fāng fù yú nián 。yì zhě jiǔ dān ān lè ,rì yè wú jí ,xié qì xí nì ,zhōng ruò jiē sè 。fēn tún dàn dàn ,xū xī fán chéng ,tì tì chù chù ,wò bú dé míng 。xū zhōng zhòng tīng ,è wén rén shēng ,jīng shén yuè xiè ,bǎi bìng xián shēng 。cōng míng xuàn yào ,yuè nù bú píng 。jiǔ zhí bú fèi ,dà mìng nǎi qīng 。tài zǐ qǐ yǒu shì hū ?”tài zǐ yuē :“jǐn xiè kè 。lài jun1 zhī lì ,shí shí yǒu zhī ,rán wèi zhì yú shì yě 。”kè yuē :“jīn fū guì rén zhī zǐ ,bì guān jū ér guī chù ,nèi yǒu bǎo mǔ ,wài yǒu fù fù ,yù jiāo wú suǒ 。yǐn shí zé wēn chún gān cuì ,chéng nóng féi hòu ;yī shang zé zá tà màn xuān ,qián shuò rè shǔ 。suī yǒu jīn shí zhī jiān ,yóu jiāng xiāo shuò ér tǐng jiě yě ,kuàng qí zài jīn gǔ zhī jiān hū zāi ?gù yuē :zòng ěr mù zhī yù ,zì zhī tǐ zhī ān zhě ,shāng xuè mò zhī hé 。qiě fū chū yú rù niǎn ,mìng yuē jué wěi zhī jī ;dòng fáng qīng gōng ,mìng yuē hán rè zhī méi ;hào chǐ é méi ,mìng yuē fá xìng zhī fǔ ;gān cuì féi nóng ,mìng yuē fǔ cháng zhī yào 。jīn tài zǐ fū sè mí màn ,sì zhī wěi suí ,jīn gǔ tǐng jiě ,xuè mò yín zhuó ,shǒu zú duò yǔ ;yuè nǚ shì qián ,qí jī fèng hòu ;wǎng lái yóu yàn ,zòng zì yú qǔ fáng yǐn jiān zhī zhōng 。cǐ gān cān dú yào ,xì měng shòu zhī zhǎo yá yě 。suǒ cóng lái zhě zhì shēn yuǎn ,yān zhì yǒng jiǔ ér bú fèi ,suī lìng biǎn què zhì nèi ,wū xián zhì wài ,shàng hé jí zāi !jīn rú tài zǐ zhī bìng zhě ,dú yí shì zhī jun1 zǐ ,bó jiàn qiáng shí ,chéng jiān yǔ shì ,biàn dù yì yì ,cháng wú lí cè ,yǐ wéi yǔ yì 。yān chén zhī lè ,hào táng zhī xīn ,dùn yì zhī zhì ,qí xī yóu zhì zāi !”
tài zǐ yuē :“nuò 。bìng jǐ ,qǐng shì cǐ yán 。”
kè yuē :“jīn tài zǐ zhī bìng ,kě wú yào shí zhēn cì jiǔ liáo ér yǐ ,kě yǐ yào yán miào dào shuō ér qù zhī ,bú yù wén zhī hū ?”
tài zǐ yuē :“pú yuàn wén zhī 。”
kè yuē :“lóng mén zhī tóng ,gāo bǎi chǐ ér wú zhī 。zhōng yù jié zhī lún jun1 ,gēn fú shū yǐ fèn lí 。shàng yǒu qiān rèn zhī fēng ,xià lín bǎi zhàng zhī jī 。tuān liú sù bō ,yòu dàn dàn zhī 。qí gēn bàn sǐ bàn shēng 。dōng zé liè fēng piāo xiàn 、fēi xuě zhī suǒ jī yě ,xià zé léi tíng 、pī lì zhī suǒ gǎn yě 。cháo zé lí huáng 、gān dàn míng yān ,mù zé jī cí 、mí niǎo xiǔ yān 。dú hú chén hào hū qí shàng ,kūn jī āi míng xiáng hū qí xià 。yú shì bèi qiū shè dōng ,shǐ qín zhì zhuó zhǎn yǐ wéi qín ,yě jiǎn zhī sī yǐ wéi xián ,gū zǐ zhī gōu yǐ wéi yǐn ,jiǔ guǎ zhī ěr yǐ wéi yuē 。shǐ shī táng cāo chàng ,bó zǐ yá wéi zhī gē 。gē yuē :‘mài xiù xī zhì cháo fēi ,xiàng xū hè xī bèi gǎo huái ,yī jué qū xī lín huí xī 。’fēi niǎo wén zhī ,xī yì ér bú néng qù ;yě shòu wén zhī ,chuí ěr ér bú néng háng ;qí 、jiǎo 、lóu 、yǐ wén zhī ,zhǔ huì ér bú néng qián 。cǐ yì tiān xià zhī zhì bēi yě ,tài zǐ néng qiáng qǐ tīng zhī hū ?”tài zǐ yuē :“pú bìng wèi néng yě 。”
kè yuē :“chú niú zhī yú ,cài yǐ sǔn pú 。féi gǒu zhī hé ,mào yǐ shān fū 。chǔ miáo zhī shí ,ān hú zhī fàn tuán zhī bú jiě ,yī chuò ér sàn 。yú shì shǐ yī yǐn jiān áo ,yì yá diào hé 。xióng fán zhī nào ,sháo yào zhī jiàng 。báo qí zhī zhì ,xiān lǐ zhī kuài 。qiū huáng zhī sū ,bái lù zhī rú 。lán yīng zhī jiǔ ,zhuó yǐ dí kǒu 。shān liáng zhī cān ,huàn bào zhī tāi 。xiǎo fàn dà chuò ,rú tāng wò xuě 。cǐ yì tiān xià zhī zhì měi yě ,tài zǐ néng qiáng qǐ cháng zhī hū ?”tài zǐ yuē :“pú bìng wèi néng yě 。”
kè yuē :“zhōng 、dài zhī mǔ ,chǐ zhì zhī chē ;qián sì fēi niǎo ,hòu lèi jù xū ,jué mài fú chù ,zào zhōng fán wài 。jī jiān pèi ,fù yì lù 。yú shì bó lè xiàng qí qián hòu ,wáng liáng 、zào fù wéi zhī yù ,qín quē 、lóu jì wéi zhī yòu 。cǐ liǎng rén zhě ,mǎ yì néng zhǐ zhī ,chē fù néng qǐ zhī 。yú shì shǐ shè qiān yì zhī zhòng ,zhēng qiān lǐ zhī zhú 。cǐ yì tiān xià zhī zhì jun4 yě ,tài zǐ néng qiáng qǐ chéng zhī hū ?”tài zǐ yuē :“pú bìng wèi néng yě 。”
kè yuē :“jì dēng jǐng yí zhī tái ,nán wàng jīng shān ,běi wàng rǔ hǎi ,zuǒ jiāng yòu hú ,qí lè wú yǒu 。yú shì shǐ bó biàn zhī shì ,yuán běn shān chuān ,jí mìng cǎo mù ,bǐ wù shǔ shì ,lí cí lián lèi 。fú yóu lǎn guān ,nǎi xià zhì jiǔ yú yú huái zhī gōng 。lián láng sì zhù ,tái chéng céng gòu ,fēn yún xuán lǜ 。niǎn dào xié jiāo ,huáng chí yū qǔ 。hùn zhāng 、bái lù ,kǒng niǎo 、kūn hú ,yuān chú 、xiāo qīng ,cuì liè zǐ yīng 。chī lóng 、dé mù ,yōng yōng qún míng 。yáng yú téng yuè ,fèn yì zhèn lín 。jì liáo zhòu liǎo ,màn cǎo fāng líng 。nǚ sāng 、hé liǔ ,sù yè zǐ jīng 。miáo sōng 、yù zhāng ,tiáo shàng zào tiān 。wú tóng 、bìng lǘ ,jí wàng chéng lín 。zhòng fāng fēn yù ,luàn yú wǔ fēng 。cóng róng yī mí ,xiāo xī yáng yīn 。liè zuò zòng jiǔ ,dàng lè yú xīn 。jǐng chūn zuǒ jiǔ ,dù lián lǐ yīn 。zī wèi zá chén ,yáo róu cuò gāi 。liàn sè yú mù ,liú shēng yuè ěr 。yú shì nǎi fā jī chǔ zhī jié fēng ,yáng zhèng 、wèi zhī hào lè 。shǐ xiān shī 、zhēng shū 、yáng wén 、duàn gàn 、wú wá 、lǘ 、fù yǔ zhī tú ,zá jū chuí shāo ,mù tiǎo xīn yǔ ;yú liú bō ,zá dù ruò ,méng qīng chén ,bèi lán zé ,yàn fú ér yù 。cǐ yì tiān xià zhī mí lì hào chǐ guǎng bó zhī lè yě ,tài zǐ néng qiáng qǐ yóu hū ?”tài zǐ yuē :“pú bìng wèi néng yě 。”
kè yuē :“jiāng wéi tài zǐ xùn qí jì zhī mǎ ,jià fēi líng zhī yú ,chéng mǔ jun4 zhī chéng 。yòu xià fú zhī jìn jiàn ,zuǒ wū hào zhī diāo gōng 。yóu shè hū yún lín ,zhōu chí hū lán zé ,mǐ jiē hū jiāng xún 。yǎn qīng pín ,yóu qīng fēng 。táo yáng qì ,dàng chūn xīn 。zhú jiǎo shòu ,jí qīng qín 。yú shì jí quǎn mǎ zhī cái ,kùn yě shòu zhī zú ,qióng xiàng yù zhī zhì qiǎo ,kǒng hǔ bào ,shè zhì niǎo 。zhú mǎ míng biāo ,yú kuà mí jiǎo 。lǚ yóu jun1 tù ,dǎo jiàn jīng lù ,hàn liú mò zhuì ,yuān fú líng jiǒng 。wú chuàng ér sǐ zhě ,gù zú chōng hòu chéng yǐ 。cǐ xiào liè zhī zhì zhuàng yě ,tài zǐ néng qiáng qǐ yóu hū ?”tài zǐ yuē :“pú bìng wèi néng yě 。”rán yáng qì jiàn yú méi yǔ zhī jiān ,qīn yín ér shàng ,jǐ mǎn dà zhái 。
kè jiàn tài zǐ yǒu yuè sè ,suí tuī ér jìn zhī yuē :“míng huǒ báo tiān ,bīng chē léi yùn ,jīng qí yǎn jiǎn ,yǔ máo sù fēn 。chí chěng jiǎo zhú ,mù wèi zhēng xiān 。jiǎo mò guǎng bó ,guān wàng zhī yǒu qí 。chún cuì quán xī ,xiàn zhī gōng mén 。”tài zǐ yuē :“shàn !yuàn fù wén zhī 。”
kè yuē :“wèi jì 。yú shì zhēn lín shēn zé ,yān yún ān mò ,sì hǔ bìng zuò 。yì wǔ kǒng měng ,tǎn tì shēn báo 。bái rèn wèi wèi ,máo jǐ jiāo cuò 。shōu huò zhǎng gōng ,shǎng cì jīn bó 。yǎn pín sì ruò ,wéi mù rén xí 。zhǐ jiǔ jiā yáo ,xiū páo bīn kè 。yǒng shāng bìng qǐ ,dòng xīn jīng ěr 。chéng bú bì huǐ ,jué jué yǐ nuò ;zhēn xìn zhī sè ,xíng yú jīn shí 。gāo gē chén chàng ,wàn suì wú yì 。cǐ zhēn tài zǐ zhī suǒ xǐ yě ,néng qiáng qǐ ěr yóu hū ?”tài zǐ yuē :“pú shèn yuàn cóng ,zhí kǒng wéi zhū dà fū lèi ěr 。”rán ér yǒu qǐ sè yǐ 。
kè yuē :“jiāng yǐ bā yuè zhī wàng ,yǔ zhū hóu yuǎn fāng jiāo yóu xiōng dì ,bìng wǎng guān tāo hū guǎng líng zhī qǔ jiāng 。zhì zé wèi jiàn tāo zhī xíng yě ,tú guān shuǐ lì zhī suǒ dào ,zé xù rán zú yǐ hài yǐ 。guān qí suǒ jià yì zhě ,suǒ zhuó bá zhě ,suǒ yáng gǔ zhě ,suǒ wēn fén zhě ,suǒ dí qì zhě ,suī yǒu xīn luè cí gěi ,gù wèi néng lǚ xíng qí suǒ yóu rán yě 。huǎng xī hū xī ,liáo xī lì xī ,hún gǔ gǔ xī ,hū xī huāng xī ,chù xī tǎng xī ,hào wāng yǎng xī ,huāng kuàng kuàng xī 。bǐng yì hū nán shān ,tōng wàng hū dōng hǎi 。hóng dòng xī cāng tiān ,jí lǜ hū yá sì 。liú lǎn wú qióng ,guī shén rì mǔ 。gǔ chéng liú ér xià jiàng xī ,huò bú zhī qí suǒ zhǐ 。huò fēn yún qí liú shé xī ,hū miù wǎng ér bú lái 。lín zhū sì ér yuǎn shì xī ,zhōng xū fán ér yì dài 。mò lí sàn ér fā shǔ xī ,nèi cún xīn ér zì chí 。yú shì zǎo gài xiōng zhōng ,sǎ liàn wǔ cáng ,dàn gǎn shǒu zú ,tuí zhuó fā chǐ 。yú qì tián dài ,shū xiě tiǎn zhuó ,fèn jué hú yí ,fā huáng ěr mù 。dāng shì zhī shí ,suī yǒu yān bìng zhì jí ,yóu jiāng shēn yǔ qǐ bì ,fā gǔ pī lóng ér guān wàng zhī yě ,kuàng zhí miǎo xiǎo fán mèn ,chéng nóng bìng jiǔ zhī tú zāi !gù yuē :fā méng jiě huò ,bú zú yǐ yán yě 。”tài zǐ yuē :“shàn ,rán zé tāo hé qì zāi ?”
dá yuē :“bú jì yě ,rán wén yú shī yuē ,sì shén ér fēi zhě sān :jí léi wén bǎi lǐ ;jiāng shuǐ nì liú ,hǎi shuǐ shàng cháo ;shān chū yún nèi ,rì yè bú zhǐ 。yǎn yì piāo jí ,bō yǒng ér tāo qǐ 。qí shǐ qǐ yě ,hóng lín lín yān ,ruò bái lù zhī xià xiáng 。qí shǎo jìn yě ,hào hào ái ái ,rú sù chē bái mǎ wéi gài zhī zhāng 。qí bō yǒng ér yún luàn ,rǎo rǎo yān rú sān jun1 zhī téng zhuāng 。qí páng zuò ér bēn qǐ zhě ,piāo piāo yān rú qīng chē zhī lè bīng 。liù jià jiāo lóng ,fù cóng tài bái ,chún chí hào ní ,qián hòu luò yì 。yú yú áng áng ,jū jū jiāng jiāng ,shēn shēn jiāng jiāng 。bì lěi zhòng jiān ,tà zá sì jun1 háng 。hōng yǐn xiōng kē ,zhá pán yǒng yì ,yuán bú kě dāng 。guān qí liǎng páng 。zé pāng bó fú yù ,ān mò gǎn tū ,shàng jī xià lǜ ,yǒu sì yǒng zhuàng zhī zú ,tū nù ér wú wèi 。dǎo bì chōng jīn ,qióng qǔ suí wēi ,yú àn chū zhuī 。yù zhě sǐ ,dāng zhě huài 。chū fā hū huò wéi zhī jīn yá ,gāi zhěn gǔ fèn 。huí xiáng qīng miè ,xián méi tán huán 。mǐ jiē wǔ zǐ zhī shān ,tōng lì gǔ mǔ zhī chǎng ,líng chì àn ,huì fú sāng ,héng bēn sì léi háng 。chéng fèn jué wǔ ,rú zhèn rú nù 。dùn dùn hún hún ,zhuàng rú bēn mǎ 。hún hún dùn dùn ,shēng rú léi gǔ 。fā nù zhì tà ,qīng shēng yáo yì ,hóu bō fèn zhèn ,hé zhàn yú jiè jiè zhī kǒu 。niǎo bú jí fēi ,yú bú jí huí ,shòu bú jí zǒu 。fēn fēn yì yì ,bō yǒng yún luàn ,dàng qǔ nán shān ,bèi jī běi àn ,fù kuī qiū líng ,píng yí xī pàn 。xiǎn xiǎn xì xì ,bēng huài bēi chí ,jué shèng nǎi bà 。gǔ chán yuán ,pī yáng liú sǎ 。héng bào zhī jí ,yú biē shī shì ,diān dǎo yǎn cè ,yóu yóu yuán yuán ,pú fú lián yán 。shén wù guài yí ,bú kě shèng yán ,zhí shǐ rén bó yān ,huí ān qī chuàng yān 。cǐ tiān xià guài yì guǐ guān yě ,tài zǐ néng qiáng qǐ guān zhī hū ?”tài zǐ yuē :“pú bìng ,wèi néng yě 。”
kè yuē :“jiāng wéi tài zǐ zòu fāng shù zhī shì yǒu zī luè zhě ,ruò zhuāng zhōu 、wèi móu 、yáng zhū 、mò zhuó 、biàn yuān 、zhān hé zhī lún ,shǐ zhī lùn tiān xià zhī jīng wēi ,lǐ wàn wù zhī shì fēi ;kǒng 、lǎo lǎn guān ,mèng zǐ chí chóu ér suàn zhī ,wàn bú shī yī 。cǐ yì tiān xià yào yán miào dào yě ,tài zǐ qǐ yù wén zhī hū ?”yú shì tài zǐ jù jǐ ér qǐ ,yuē :“huàn hū ruò yī tīng shèng rén biàn shì zhī yán 。”sè rán hàn chū ,huò rán bìng yǐ 。
辞赋精选,写人,讽喻, - 作者:钱福 朝代:魏晋
明日复明日,明日何其多。
我生待明日,万事成蹉跎。
世人若被明日累,春去秋来老将至。(若 一作:苦)
朝看水东流,暮看日西坠。
百年明日能几何?请君听我明日歌。(版本一 钱鹤滩)明日复明日,明日何其多!
日日待明日,万世成蹉跎。
世人皆被明日累,明日无穷老将至。
晨昏滚滚水东流,今古悠悠日西坠。
百年明日能几何?请君听我明日歌。(版本二 文嘉)míng rì fù míng rì ,míng rì hé qí duō 。
wǒ shēng dài míng rì ,wàn shì chéng cuō tuó 。
shì rén ruò bèi míng rì lèi ,chūn qù qiū lái lǎo jiāng zhì 。(ruò yī zuò :kǔ )
cháo kàn shuǐ dōng liú ,mù kàn rì xī zhuì 。
bǎi nián míng rì néng jǐ hé ?qǐng jun1 tīng wǒ míng rì gē 。(bǎn běn yī qián hè tān )míng rì fù míng rì ,míng rì hé qí duō !
rì rì dài míng rì ,wàn shì chéng cuō tuó 。
shì rén jiē bèi míng rì lèi ,míng rì wú qióng lǎo jiāng zhì 。
chén hūn gǔn gǔn shuǐ dōng liú ,jīn gǔ yōu yōu rì xī zhuì 。
bǎi nián míng rì néng jǐ hé ?qǐng jun1 tīng wǒ míng rì gē 。(bǎn běn èr wén jiā )惜时, - 作者:钱福 朝代:明代
明日复明日,明日何其多。
我生待明日,万事成蹉跎。
世人若被明日累,春去秋来老将至。(若 一作:苦)
朝看水东流,暮看日西坠。
百年明日能几何?请君听我明日歌。(版本一 钱鹤滩)明日复明日,明日何其多!
日日待明日,万世成蹉跎。
世人皆被明日累,明日无穷老将至。
晨昏滚滚水东流,今古悠悠日西坠。
百年明日能几何?请君听我明日歌。(版本二 文嘉)míng rì fù míng rì ,míng rì hé qí duō 。
wǒ shēng dài míng rì ,wàn shì chéng cuō tuó 。
shì rén ruò bèi míng rì lèi ,chūn qù qiū lái lǎo jiāng zhì 。(ruò yī zuò :kǔ )
cháo kàn shuǐ dōng liú ,mù kàn rì xī zhuì 。
bǎi nián míng rì néng jǐ hé ?qǐng jun1 tīng wǒ míng rì gē 。(bǎn běn yī qián hè tān )míng rì fù míng rì ,míng rì hé qí duō !
rì rì dài míng rì ,wàn shì chéng cuō tuó 。
shì rén jiē bèi míng rì lèi ,míng rì wú qióng lǎo jiāng zhì 。
chén hūn gǔn gǔn shuǐ dōng liú ,jīn gǔ yōu yōu rì xī zhuì 。
bǎi nián míng rì néng jǐ hé ?qǐng jun1 tīng wǒ míng rì gē 。(bǎn běn èr wén jiā )辞赋, - 作者:茅坤 朝代:明代
青霞沈君,由锦衣经历上书诋宰执,宰执深疾之。方力构其罪,赖明天子仁圣,特薄其谴,徙之塞上。当是时,君之直谏之名满天下。已而,君纍然携妻子,出家塞上。会北敌数内犯,而帅府以下,束手闭垒,以恣敌之出没,不及飞一镞以相抗。甚且及敌之退,则割中土之战没者与野行者之馘以为功。而父之哭其子,妻之哭其夫,兄之哭其弟者,往往而是,无所控吁。君既上愤疆埸之日弛,而又下痛诸将士之日菅刈我人民以蒙国家也,数呜咽欷歔;,而以其所忧郁发之于诗歌文章,以泄其怀,即集中所载诸什是也。
君故以直谏为重于时,而其所著为诗歌文章,又多所讥刺,稍稍传播,上下震恐。始出死力相煽构,而君之祸作矣。君既没,而中朝之士虽不敢讼其事,而一时阃寄所相与谗君者,寻且坐罪罢去。又未几,故宰执之仇君者亦报罢。而君之故人俞君,于是裒辑其生平所著若干卷,刻而传之。而其子襄,来请予序之首简。
茅子受读而题之曰:若君者,非古之志士之遗乎哉?孔子删《诗》,自《小弁》之怨亲,《巷伯》之刺谗而下,其间忠臣、寡妇、幽人、怼士之什,并列之为“风”,疏之为“雅”,不可胜数。岂皆古之中声也哉?然孔子不遽遗之者,特悯其人,矜其志。犹曰“发乎情,止乎礼义”,“言之者无罪,闻之者足以为戒”焉耳。予尝按次春秋以来,屈原之《骚》疑于怨,伍胥之谏疑于胁,贾谊之《疏》疑于激,叔夜之诗疑于愤,刘蕡之对疑于亢。然推孔子删《诗》之旨而裒次之,当亦未必无录之者。君既没,而海内之荐绅大夫,至今言及君,无不酸鼻而流涕。呜呼!集中所载《鸣剑》、《筹边》诸什,试令后之人读之,其足以寒贼臣之胆,而跃塞垣战士之马,而作之忾也,固矣!他日国家采风者之使出而览观焉,其能遗之也乎?予谨识之。
至于文词之工不工,及当古作者之旨与否,非所以论君之大者也,予故不著。嘉靖癸亥孟春望日归安茅坤拜手序。
qīng xiá shěn jun1 ,yóu jǐn yī jīng lì shàng shū dǐ zǎi zhí ,zǎi zhí shēn jí zhī 。fāng lì gòu qí zuì ,lài míng tiān zǐ rén shèng ,tè báo qí qiǎn ,xǐ zhī sāi shàng 。dāng shì shí ,jun1 zhī zhí jiàn zhī míng mǎn tiān xià 。yǐ ér ,jun1 lèi rán xié qī zǐ ,chū jiā sāi shàng 。huì běi dí shù nèi fàn ,ér shuài fǔ yǐ xià ,shù shǒu bì lěi ,yǐ zì dí zhī chū méi ,bú jí fēi yī zú yǐ xiàng kàng 。shèn qiě jí dí zhī tuì ,zé gē zhōng tǔ zhī zhàn méi zhě yǔ yě háng zhě zhī guó yǐ wéi gōng 。ér fù zhī kū qí zǐ ,qī zhī kū qí fū ,xiōng zhī kū qí dì zhě ,wǎng wǎng ér shì ,wú suǒ kòng yù 。jun1 jì shàng fèn jiāng yì zhī rì chí ,ér yòu xià tòng zhū jiāng shì zhī rì jiān yì wǒ rén mín yǐ méng guó jiā yě ,shù wū yān xī xū ;,ér yǐ qí suǒ yōu yù fā zhī yú shī gē wén zhāng ,yǐ xiè qí huái ,jí jí zhōng suǒ zǎi zhū shí shì yě 。
jun1 gù yǐ zhí jiàn wéi zhòng yú shí ,ér qí suǒ zhe wéi shī gē wén zhāng ,yòu duō suǒ jī cì ,shāo shāo chuán bō ,shàng xià zhèn kǒng 。shǐ chū sǐ lì xiàng shān gòu ,ér jun1 zhī huò zuò yǐ 。jun1 jì méi ,ér zhōng cháo zhī shì suī bú gǎn sòng qí shì ,ér yī shí kǔn jì suǒ xiàng yǔ chán jun1 zhě ,xún qiě zuò zuì bà qù 。yòu wèi jǐ ,gù zǎi zhí zhī chóu jun1 zhě yì bào bà 。ér jun1 zhī gù rén yú jun1 ,yú shì póu jí qí shēng píng suǒ zhe ruò gàn juàn ,kè ér chuán zhī 。ér qí zǐ xiāng ,lái qǐng yǔ xù zhī shǒu jiǎn 。
máo zǐ shòu dú ér tí zhī yuē :ruò jun1 zhě ,fēi gǔ zhī zhì shì zhī yí hū zāi ?kǒng zǐ shān 《shī 》,zì 《xiǎo biàn 》zhī yuàn qīn ,《xiàng bó 》zhī cì chán ér xià ,qí jiān zhōng chén 、guǎ fù 、yōu rén 、duì shì zhī shí ,bìng liè zhī wéi “fēng ”,shū zhī wéi “yǎ ”,bú kě shèng shù 。qǐ jiē gǔ zhī zhōng shēng yě zāi ?rán kǒng zǐ bú jù yí zhī zhě ,tè mǐn qí rén ,jīn qí zhì 。yóu yuē “fā hū qíng ,zhǐ hū lǐ yì ”,“yán zhī zhě wú zuì ,wén zhī zhě zú yǐ wéi jiè ”yān ěr 。yǔ cháng àn cì chūn qiū yǐ lái ,qū yuán zhī 《sāo 》yí yú yuàn ,wǔ xū zhī jiàn yí yú xié ,jiǎ yì zhī 《shū 》yí yú jī ,shū yè zhī shī yí yú fèn ,liú fèi zhī duì yí yú kàng 。rán tuī kǒng zǐ shān 《shī 》zhī zhǐ ér póu cì zhī ,dāng yì wèi bì wú lù zhī zhě 。jun1 jì méi ,ér hǎi nèi zhī jiàn shēn dà fū ,zhì jīn yán jí jun1 ,wú bú suān bí ér liú tì 。wū hū !jí zhōng suǒ zǎi 《míng jiàn 》、《chóu biān 》zhū shí ,shì lìng hòu zhī rén dú zhī ,qí zú yǐ hán zéi chén zhī dǎn ,ér yuè sāi yuán zhàn shì zhī mǎ ,ér zuò zhī kài yě ,gù yǐ !tā rì guó jiā cǎi fēng zhě zhī shǐ chū ér lǎn guān yān ,qí néng yí zhī yě hū ?yǔ jǐn shí zhī 。
zhì yú wén cí zhī gōng bú gōng ,jí dāng gǔ zuò zhě zhī zhǐ yǔ fǒu ,fēi suǒ yǐ lùn jun1 zhī dà zhě yě ,yǔ gù bú zhe 。jiā jìng guǐ hài mèng chūn wàng rì guī ān máo kūn bài shǒu xù 。
辞赋, - 作者:李郢 朝代:唐代
一阳生后阴飙竭,湖上层冰看折时。云母扇摇当殿色,
珊瑚树碎满盘枝。斜汀藻动鱼应觉,极浦波生雁未知。
山影浅中留瓦砾,日光寒外送涟漪。崖崩苇岸纵横散,
篙蹙兰舟片段随。曾向黄河望冲激,大鹏飞起雪风吹。yī yáng shēng hòu yīn biāo jié ,hú shàng céng bīng kàn shé shí 。yún mǔ shàn yáo dāng diàn sè ,
shān hú shù suì mǎn pán zhī 。xié tīng zǎo dòng yú yīng jiào ,jí pǔ bō shēng yàn wèi zhī 。
shān yǐng qiǎn zhōng liú wǎ lì ,rì guāng hán wài sòng lián yī 。yá bēng wěi àn zòng héng sàn ,
gāo cù lán zhōu piàn duàn suí 。céng xiàng huáng hé wàng chōng jī ,dà péng fēi qǐ xuě fēng chuī 。辞赋,