欧阳修的诗词全集
共收录了207首诗词作品欧阳修简介
欧阳修诗集大全
欧阳修，字永叔，庐陵人。四岁而孤，母郑，守节自誓，亲诲之学。家贫，至以荻画地学书。幼敏悟过人，读书辄成诵。及冠，嶷然有声。
修始在滁州，号醉翁，晚更号六一居士。天资刚劲，见义勇为，虽机阱在前，触发之不顾。放逐流离，至于再三，志气自若也。ōu yáng xiū ，zì yǒng shū ，lú líng rén 。sì suì ér gū ，mǔ zhèng ，shǒu jiē zì shì ，qīn huì zhī xué 。jiā pín ，zhì yǐ dí huà dì xué shū 。yòu mǐn wù guò rén ，dú shū zhé chéng sòng 。jí guàn ，yí rán yǒu shēng 。
xiū shǐ zài chú zhōu ，hào zuì wēng ，wǎn gèng hào liù yī jū shì 。tiān zī gāng jìn ，jiàn yì yǒng wéi ，suī jī jǐng zài qián ，chù fā zhī bú gù 。fàng zhú liú lí ，zhì yú zài sān ，zhì qì zì ruò yě 。南园春半踏青时，风和闻马嘶。青梅如豆柳如眉，日长蝴蝶飞。
花露重，草烟低，人家帘幕垂。秋千慵困解罗衣，画堂双燕归。nán yuán chūn bàn tà qīng shí ，fēng hé wén mǎ sī 。qīng méi rú dòu liǔ rú méi ，rì zhǎng hú dié fēi 。
huā lù zhòng ，cǎo yān dī ，rén jiā lián mù chuí 。qiū qiān yōng kùn jiě luó yī ，huà táng shuāng yàn guī 。西湖春色归，春水绿於染。
群芳烂不收，东风落如糁。
参军春思乱如云，白发题诗愁送春。
遥知湖上一樽酒，能忆天涯万里人。
万里思春尚有情，忽逢春至客心惊。
雪消门外千山绿，花发江边二月晴。
少年把酒逢春色，今日逢春头已白。
异乡物态与人殊，惟有东风旧相识。xī hú chūn sè guī ，chūn shuǐ lǜ yú rǎn 。
qún fāng làn bú shōu ，dōng fēng luò rú shēn 。
cān jun1 chūn sī luàn rú yún ，bái fā tí shī chóu sòng chūn 。
yáo zhī hú shàng yī zūn jiǔ ，néng yì tiān yá wàn lǐ rén 。
wàn lǐ sī chūn shàng yǒu qíng ，hū féng chūn zhì kè xīn jīng 。
xuě xiāo mén wài qiān shān lǜ ，huā fā jiāng biān èr yuè qíng 。
shǎo nián bǎ jiǔ féng chūn sè ，jīn rì féng chūn tóu yǐ bái 。
yì xiāng wù tài yǔ rén shū ，wéi yǒu dōng fēng jiù xiàng shí 。一年春事都来几，早过了、三之二。绿暗红嫣浑可事。绿杨庭院，暖风帘幕，有个人憔悴。
买花载酒长安市，又争似、家山见桃李。不枉东风吹客泪。相思难表，梦魂无据，惟有归来是。yī nián chūn shì dōu lái jǐ ，zǎo guò le 、sān zhī èr 。lǜ àn hóng yān hún kě shì 。lǜ yáng tíng yuàn ，nuǎn fēng lián mù ，yǒu gè rén qiáo cuì 。
mǎi huā zǎi jiǔ zhǎng ān shì ，yòu zhēng sì 、jiā shān jiàn táo lǐ 。bú wǎng dōng fēng chuī kè lèi 。xiàng sī nán biǎo ，mèng hún wú jù ，wéi yǒu guī lái shì 。画图曾识零陵郡，今日方知画不如。
城郭恰临潇水上，山川犹是柳侯余。
驿亭幽绝堪垂钓，岩石虚明可读书。
欲买愚溪三亩地，手拈茅栋竟移居。huà tú céng shí líng líng jun4 ，jīn rì fāng zhī huà bú rú 。
chéng guō qià lín xiāo shuǐ shàng ，shān chuān yóu shì liǔ hóu yú 。
yì tíng yōu jué kān chuí diào ，yán shí xū míng kě dú shū 。
yù mǎi yú xī sān mǔ dì ，shǒu niān máo dòng jìng yí jū 。平山栏槛倚晴空，山色有无中。
手种堂前垂柳，别来几度春风？
文章太守，挥毫万字，一饮千钟。
行乐直须年少，尊前看取衰翁。(尊前 通：樽)píng shān lán kǎn yǐ qíng kōng ，shān sè yǒu wú zhōng 。
shǒu zhǒng táng qián chuí liǔ ，bié lái jǐ dù chūn fēng ？
wén zhāng tài shǒu ，huī háo wàn zì ，yī yǐn qiān zhōng 。
háng lè zhí xū nián shǎo ，zūn qián kàn qǔ shuāi wēng 。(zūn qián tōng ：zūn )信义行于君子，而刑戮施于小人。刑入于死者，乃罪大恶极，此又小人之尤甚者也。宁以义死，不苟幸生，而视死如归，此又君子之尤难者也。方唐太宗之六年，录大辟囚三百余人，纵使还家，约其自归以就死。是以君子之难能，期小人之尤者以必能也。其囚及期，而卒自归无后者。是君子之所难，而小人之所易也。此岂近于人情哉?
或曰：罪大恶极，诚小人矣；及施恩德以临之，可使变而为君子。盖恩德入人之深，而移人之速，有如是者矣。曰：太宗之为此，所以求此名也。然安知夫纵之去也，不意其必来以冀免，所以纵之乎?又安知夫被纵而去也，不意其自归而必获免，所以复来乎?夫意其必来而纵之，是上贼下之情也；意其必免而复来，是下贼上之心也。吾见上下交相贼以成此名也，乌有所谓施恩德与夫知信义者哉?不然，太宗施德于天下，于兹六年矣，不能使小人不为极恶大罪，而一日之恩，能使视死如归，而存信义。此又不通之论也!
然则何为而可?曰：纵而来归，杀之无赦。而又纵之，而又来，则可知为恩德之致尔。然此必无之事也。若夫纵而来归而赦之，可偶一为之尔。若屡为之，则杀人者皆不死。是可为天下之常法乎?不可为常者，其圣人之法乎?是以尧、舜、三王之治，必本于人情，不立异以为高，不逆情以干誉。
xìn yì háng yú jun1 zǐ ，ér xíng lù shī yú xiǎo rén 。xíng rù yú sǐ zhě ，nǎi zuì dà è jí ，cǐ yòu xiǎo rén zhī yóu shèn zhě yě 。níng yǐ yì sǐ ，bú gǒu xìng shēng ，ér shì sǐ rú guī ，cǐ yòu jun1 zǐ zhī yóu nán zhě yě 。fāng táng tài zōng zhī liù nián ，lù dà pì qiú sān bǎi yú rén ，zòng shǐ hái jiā ，yuē qí zì guī yǐ jiù sǐ 。shì yǐ jun1 zǐ zhī nán néng ，qī xiǎo rén zhī yóu zhě yǐ bì néng yě 。qí qiú jí qī ，ér zú zì guī wú hòu zhě 。shì jun1 zǐ zhī suǒ nán ，ér xiǎo rén zhī suǒ yì yě 。cǐ qǐ jìn yú rén qíng zāi ?
huò yuē ：zuì dà è jí ，chéng xiǎo rén yǐ ；jí shī ēn dé yǐ lín zhī ，kě shǐ biàn ér wéi jun1 zǐ 。gài ēn dé rù rén zhī shēn ，ér yí rén zhī sù ，yǒu rú shì zhě yǐ 。yuē ：tài zōng zhī wéi cǐ ，suǒ yǐ qiú cǐ míng yě 。rán ān zhī fū zòng zhī qù yě ，bú yì qí bì lái yǐ jì miǎn ，suǒ yǐ zòng zhī hū ?yòu ān zhī fū bèi zòng ér qù yě ，bú yì qí zì guī ér bì huò miǎn ，suǒ yǐ fù lái hū ?fū yì qí bì lái ér zòng zhī ，shì shàng zéi xià zhī qíng yě ；yì qí bì miǎn ér fù lái ，shì xià zéi shàng zhī xīn yě 。wú jiàn shàng xià jiāo xiàng zéi yǐ chéng cǐ míng yě ，wū yǒu suǒ wèi shī ēn dé yǔ fū zhī xìn yì zhě zāi ?bú rán ，tài zōng shī dé yú tiān xià ，yú zī liù nián yǐ ，bú néng shǐ xiǎo rén bú wéi jí è dà zuì ，ér yī rì zhī ēn ，néng shǐ shì sǐ rú guī ，ér cún xìn yì 。cǐ yòu bú tōng zhī lùn yě !
rán zé hé wéi ér kě ?yuē ：zòng ér lái guī ，shā zhī wú shè 。ér yòu zòng zhī ，ér yòu lái ，zé kě zhī wéi ēn dé zhī zhì ěr 。rán cǐ bì wú zhī shì yě 。ruò fū zòng ér lái guī ér shè zhī ，kě ǒu yī wéi zhī ěr 。ruò lǚ wéi zhī ，zé shā rén zhě jiē bú sǐ 。shì kě wéi tiān xià zhī cháng fǎ hū ?bú kě wéi cháng zhě ，qí shèng rén zhī fǎ hū ?shì yǐ yáo 、shùn 、sān wáng zhī zhì ，bì běn yú rén qíng ，bú lì yì yǐ wéi gāo ，bú nì qíng yǐ gàn yù 。
予少以进士游京师，因得尽交当世之贤豪。然犹以谓国家臣一四海，休兵革，养息天下以无事者四十年，而智谋雄伟非常之士，无所用其能者，往往伏而不出，山林屠贩，必有老死而世莫见者，欲从而求之不可得。其后得吾亡友石曼卿。
曼卿为人，廓然有大志，时人不能用其材，曼卿亦不屈以求合。无所放其意，则往往从布衣野老酣嬉，淋漓颠倒而不厌。予疑所谓伏而不见者，庶几狎而得之，故尝喜从曼卿游，欲因以阴求天下奇士。
浮屠秘演者，与曼卿交最久，亦能遗外世俗，以气节相高。二人欢然无所间。曼卿隐于酒，秘演隐于浮屠，皆奇男子也。然喜为歌诗以自娱，当其极饮大醉，歌吟笑呼，以适天下之乐，何其壮也！一时贤士，皆愿从其游，予亦时至其室。十年之间，秘演北渡河，东之济、郓，无所合，困而归，曼卿已死，秘演亦老病。嗟夫！二人者，予乃见其盛衰，则予亦将老矣！
夫曼卿诗辞清绝，尤称秘演之作，以为雅健有诗人之意。秘演状貌雄杰，其胸中浩然。既习于佛，无所用，独其诗可行于世。而懒不自惜，已老，胠其橐，尚得三、四百篇，皆可喜者。
曼卿死，秘演漠然无所向。闻东南多山水，其巅崖崛峍，江涛汹涌，甚可壮也，欲往游焉。足以知其老而志在也。于其将行，为叙其诗，因道其盛时以悲其衰。
庆历二年十二月二十八日庐陵欧阳修序。
yǔ shǎo yǐ jìn shì yóu jīng shī ，yīn dé jìn jiāo dāng shì zhī xián háo 。rán yóu yǐ wèi guó jiā chén yī sì hǎi ，xiū bīng gé ，yǎng xī tiān xià yǐ wú shì zhě sì shí nián ，ér zhì móu xióng wěi fēi cháng zhī shì ，wú suǒ yòng qí néng zhě ，wǎng wǎng fú ér bú chū ，shān lín tú fàn ，bì yǒu lǎo sǐ ér shì mò jiàn zhě ，yù cóng ér qiú zhī bú kě dé 。qí hòu dé wú wáng yǒu shí màn qīng 。
màn qīng wéi rén ，kuò rán yǒu dà zhì ，shí rén bú néng yòng qí cái ，màn qīng yì bú qū yǐ qiú hé 。wú suǒ fàng qí yì ，zé wǎng wǎng cóng bù yī yě lǎo hān xī ，lín lí diān dǎo ér bú yàn 。yǔ yí suǒ wèi fú ér bú jiàn zhě ，shù jǐ xiá ér dé zhī ，gù cháng xǐ cóng màn qīng yóu ，yù yīn yǐ yīn qiú tiān xià qí shì 。
fú tú mì yǎn zhě ，yǔ màn qīng jiāo zuì jiǔ ，yì néng yí wài shì sú ，yǐ qì jiē xiàng gāo 。èr rén huān rán wú suǒ jiān 。màn qīng yǐn yú jiǔ ，mì yǎn yǐn yú fú tú ，jiē qí nán zǐ yě 。rán xǐ wéi gē shī yǐ zì yú ，dāng qí jí yǐn dà zuì ，gē yín xiào hū ，yǐ shì tiān xià zhī lè ，hé qí zhuàng yě ！yī shí xián shì ，jiē yuàn cóng qí yóu ，yǔ yì shí zhì qí shì 。shí nián zhī jiān ，mì yǎn běi dù hé ，dōng zhī jì 、yùn ，wú suǒ hé ，kùn ér guī ，màn qīng yǐ sǐ ，mì yǎn yì lǎo bìng 。jiē fū ！èr rén zhě ，yǔ nǎi jiàn qí shèng shuāi ，zé yǔ yì jiāng lǎo yǐ ！
fū màn qīng shī cí qīng jué ，yóu chēng mì yǎn zhī zuò ，yǐ wéi yǎ jiàn yǒu shī rén zhī yì 。mì yǎn zhuàng mào xióng jié ，qí xiōng zhōng hào rán 。jì xí yú fó ，wú suǒ yòng ，dú qí shī kě háng yú shì 。ér lǎn bú zì xī ，yǐ lǎo ，qū qí tuó ，shàng dé sān 、sì bǎi piān ，jiē kě xǐ zhě 。
màn qīng sǐ ，mì yǎn mò rán wú suǒ xiàng 。wén dōng nán duō shān shuǐ ，qí diān yá jué lù ，jiāng tāo xiōng yǒng ，shèn kě zhuàng yě ，yù wǎng yóu yān 。zú yǐ zhī qí lǎo ér zhì zài yě 。yú qí jiāng háng ，wéi xù qí shī ，yīn dào qí shèng shí yǐ bēi qí shuāi 。
qìng lì èr nián shí èr yuè èr shí bā rì lú líng ōu yáng xiū xù 。
予闻世谓诗人少达而多穷，夫岂然哉？盖世所传诗者，多出于古穷人之辞也。凡士之蕴其所有，而不得施于世者，多喜自放于山巅水涯之外，见虫鱼草木风云鸟兽之状类，往往探其奇怪，内有忧思感愤之郁积，其兴于怨刺，以道羁臣寡妇之所叹，而写人情之难言。盖愈穷则愈工。然则非诗之能穷人，殆穷者而后工也。
予友梅圣俞，少以荫补为吏，累举进士，辄抑于有司，困于州县，凡十余年。年今五十，犹从辟书，为人之佐，郁其所蓄，不得奋见于事业。其家宛陵，幼习于诗，自为童子，出语已惊其长老。既长，学乎六经仁义之说，其为文章，简古纯粹，不求苟说于世。世之人徒知其诗而已。然时无贤愚，语诗者必求之圣俞；圣俞亦自以其不得志者，乐于诗而发之，故其平生所作，于诗尤多。世既知之矣，而未有荐于上者。昔王文康公尝见而叹曰：“二百年无此作矣！”虽知之深，亦不果荐也。若使其幸得用于朝廷，作为雅、颂，以歌咏大宋之功德，荐之清庙，而追商、周、鲁颂之作者，岂不伟欤！奈何使其老不得志，而为穷者之诗，乃徒发于虫鱼物类，羁愁感叹之言。世徒喜其工，不知其穷之久而将老也！可不惜哉！
圣俞诗既多，不自收拾。其妻之兄子谢景初，惧其多而易失也，取其自洛阳至于吴兴以来所作，次为十卷。予尝嗜圣俞诗，而患不能尽得之，遽喜谢氏之能类次也，辄序而藏之。
其后十五年，圣俞以疾卒于京师，余既哭而铭之，因索于其家，得其遗稿千余篇，并旧所藏，掇其尤者六百七十七篇，为一十五卷。呜呼！吾于圣俞诗论之详矣，故不复云。
庐陵欧阳修序。
yǔ wén shì wèi shī rén shǎo dá ér duō qióng ，fū qǐ rán zāi ？gài shì suǒ chuán shī zhě ，duō chū yú gǔ qióng rén zhī cí yě 。fán shì zhī yùn qí suǒ yǒu ，ér bú dé shī yú shì zhě ，duō xǐ zì fàng yú shān diān shuǐ yá zhī wài ，jiàn chóng yú cǎo mù fēng yún niǎo shòu zhī zhuàng lèi ，wǎng wǎng tàn qí qí guài ，nèi yǒu yōu sī gǎn fèn zhī yù jī ，qí xìng yú yuàn cì ，yǐ dào jī chén guǎ fù zhī suǒ tàn ，ér xiě rén qíng zhī nán yán 。gài yù qióng zé yù gōng 。rán zé fēi shī zhī néng qióng rén ，dài qióng zhě ér hòu gōng yě 。
yǔ yǒu méi shèng yú ，shǎo yǐ yīn bǔ wéi lì ，lèi jǔ jìn shì ，zhé yì yú yǒu sī ，kùn yú zhōu xiàn ，fán shí yú nián 。nián jīn wǔ shí ，yóu cóng pì shū ，wéi rén zhī zuǒ ，yù qí suǒ xù ，bú dé fèn jiàn yú shì yè 。qí jiā wǎn líng ，yòu xí yú shī ，zì wéi tóng zǐ ，chū yǔ yǐ jīng qí zhǎng lǎo 。jì zhǎng ，xué hū liù jīng rén yì zhī shuō ，qí wéi wén zhāng ，jiǎn gǔ chún cuì ，bú qiú gǒu shuō yú shì 。shì zhī rén tú zhī qí shī ér yǐ 。rán shí wú xián yú ，yǔ shī zhě bì qiú zhī shèng yú ；shèng yú yì zì yǐ qí bú dé zhì zhě ，lè yú shī ér fā zhī ，gù qí píng shēng suǒ zuò ，yú shī yóu duō 。shì jì zhī zhī yǐ ，ér wèi yǒu jiàn yú shàng zhě 。xī wáng wén kāng gōng cháng jiàn ér tàn yuē ：“èr bǎi nián wú cǐ zuò yǐ ！”suī zhī zhī shēn ，yì bú guǒ jiàn yě 。ruò shǐ qí xìng dé yòng yú cháo tíng ，zuò wéi yǎ 、sòng ，yǐ gē yǒng dà sòng zhī gōng dé ，jiàn zhī qīng miào ，ér zhuī shāng 、zhōu 、lǔ sòng zhī zuò zhě ，qǐ bú wěi yú ！nài hé shǐ qí lǎo bú dé zhì ，ér wéi qióng zhě zhī shī ，nǎi tú fā yú chóng yú wù lèi ，jī chóu gǎn tàn zhī yán 。shì tú xǐ qí gōng ，bú zhī qí qióng zhī jiǔ ér jiāng lǎo yě ！kě bú xī zāi ！
shèng yú shī jì duō ，bú zì shōu shí 。qí qī zhī xiōng zǐ xiè jǐng chū ，jù qí duō ér yì shī yě ，qǔ qí zì luò yáng zhì yú wú xìng yǐ lái suǒ zuò ，cì wéi shí juàn 。yǔ cháng shì shèng yú shī ，ér huàn bú néng jìn dé zhī ，jù xǐ xiè shì zhī néng lèi cì yě ，zhé xù ér cáng zhī 。
qí hòu shí wǔ nián ，shèng yú yǐ jí zú yú jīng shī ，yú jì kū ér míng zhī ，yīn suǒ yú qí jiā ，dé qí yí gǎo qiān yú piān ，bìng jiù suǒ cáng ，duō qí yóu zhě liù bǎi qī shí qī piān ，wéi yī shí wǔ juàn 。wū hū ！wú yú shèng yú shī lùn zhī xiáng yǐ ，gù bú fù yún 。
lú líng ōu yáng xiū xù 。
予尝有幽忧之疾，退而闲居，不能治也。既而学琴于友人孙道滋，受宫声数引，久而乐之，不知其疾之在体也。夫疾，生乎忧者也。药之毒者，能攻其疾之聚，不若声之至者，能和其心之所不平。心而平，不和者和，则疾之忘也宜哉。
夫琴之为技小矣，及其至也，大者为宫，细者为羽，操弦骤作，忽然变之，急者凄然以促，缓者舒然以和，如崩崖裂石、高山出泉，而风雨夜至也。如怨夫寡妇之叹息，雌雄雍雍之相鸣也。其忧深思远，则舜与文王、孔子之遗音也；悲愁感愤，则伯奇孤子、屈原忠臣之所叹也。喜怒哀乐，动人必深。而纯古淡泊，与夫尧舜三代之言语、孔子之文章、《易》之忧患、《诗》之怨刺无以异。其能听之以耳，应之以手，取其和者，道其湮郁，写其幽思，则感人之际，亦有至者焉。
予友杨君，好学有文，累以进士举，不得志。及从荫调，为尉于剑浦，区区在东南数千里外．是其心固有不平者。且少又多疾，而南方少医药。风俗饮食异宜。以多疾之体，有不平之心，居异宜之俗，其能郁郁以久乎?然欲平其心以养其疾，于琴亦将有得焉。故予作《琴说》以赠其行，且邀道滋酌酒，进琴以为别。
yǔ cháng yǒu yōu yōu zhī jí ，tuì ér xián jū ，bú néng zhì yě 。jì ér xué qín yú yǒu rén sūn dào zī ，shòu gōng shēng shù yǐn ，jiǔ ér lè zhī ，bú zhī qí jí zhī zài tǐ yě 。fū jí ，shēng hū yōu zhě yě 。yào zhī dú zhě ，néng gōng qí jí zhī jù ，bú ruò shēng zhī zhì zhě ，néng hé qí xīn zhī suǒ bú píng 。xīn ér píng ，bú hé zhě hé ，zé jí zhī wàng yě yí zāi 。
fū qín zhī wéi jì xiǎo yǐ ，jí qí zhì yě ，dà zhě wéi gōng ，xì zhě wéi yǔ ，cāo xián zhòu zuò ，hū rán biàn zhī ，jí zhě qī rán yǐ cù ，huǎn zhě shū rán yǐ hé ，rú bēng yá liè shí 、gāo shān chū quán ，ér fēng yǔ yè zhì yě 。rú yuàn fū guǎ fù zhī tàn xī ，cí xióng yōng yōng zhī xiàng míng yě 。qí yōu shēn sī yuǎn ，zé shùn yǔ wén wáng 、kǒng zǐ zhī yí yīn yě ；bēi chóu gǎn fèn ，zé bó qí gū zǐ 、qū yuán zhōng chén zhī suǒ tàn yě 。xǐ nù āi lè ，dòng rén bì shēn 。ér chún gǔ dàn bó ，yǔ fū yáo shùn sān dài zhī yán yǔ 、kǒng zǐ zhī wén zhāng 、《yì 》zhī yōu huàn 、《shī 》zhī yuàn cì wú yǐ yì 。qí néng tīng zhī yǐ ěr ，yīng zhī yǐ shǒu ，qǔ qí hé zhě ，dào qí yān yù ，xiě qí yōu sī ，zé gǎn rén zhī jì ，yì yǒu zhì zhě yān 。
yǔ yǒu yáng jun1 ，hǎo xué yǒu wén ，lèi yǐ jìn shì jǔ ，bú dé zhì 。jí cóng yīn diào ，wéi wèi yú jiàn pǔ ，qū qū zài dōng nán shù qiān lǐ wài ．shì qí xīn gù yǒu bú píng zhě 。qiě shǎo yòu duō jí ，ér nán fāng shǎo yī yào 。fēng sú yǐn shí yì yí 。yǐ duō jí zhī tǐ ，yǒu bú píng zhī xīn ，jū yì yí zhī sú ，qí néng yù yù yǐ jiǔ hū ?rán yù píng qí xīn yǐ yǎng qí jí ，yú qín yì jiāng yǒu dé yān 。gù yǔ zuò 《qín shuō 》yǐ zèng qí háng ，qiě yāo dào zī zhuó jiǔ ，jìn qín yǐ wéi bié 。
呜呼！盛衰之理，虽曰天命，岂非人事哉！原庄宗之所以得天下，与其所以失之者，可以知之矣。
世言晋王之将终也，以三矢赐庄宗而告之曰：“梁，吾仇也；燕王，吾所立；契丹与吾约为兄弟；而皆背晋以归梁。此三者，吾遗恨也。与尔三矢，尔其无忘乃父之志！”庄宗受而藏之于庙。其后用兵，则遣从事以一少牢告庙，请其矢，盛以锦囊，负而前驱，及凯旋而纳之。
方其系燕父子以组，函梁君臣之首，入于太庙，还矢先王，而告以成功，其意气之盛，可谓壮哉！及仇雠已灭，天下已定，一夫夜呼，乱者四应，仓皇东出，未及见贼而士卒离散，君臣相顾，不知所归。至于誓天断发，泣下沾襟，何其衰也！岂得之难而失之易欤？抑本其成败之迹，而皆自于人欤？
《书》曰：“满招损，谦得益。”忧劳可以兴国，逸豫可以亡身，自然之理也。故方其盛也，举天下之豪杰，莫能与之争；及其衰也，数十伶人困之，而身死国灭，为天下笑。夫祸患常积于忽微，而智勇多困于所溺，岂独伶人也哉！作《伶官传》。
wū hū ！shèng shuāi zhī lǐ ，suī yuē tiān mìng ，qǐ fēi rén shì zāi ！yuán zhuāng zōng zhī suǒ yǐ dé tiān xià ，yǔ qí suǒ yǐ shī zhī zhě ，kě yǐ zhī zhī yǐ 。
shì yán jìn wáng zhī jiāng zhōng yě ，yǐ sān shǐ cì zhuāng zōng ér gào zhī yuē ：“liáng ，wú chóu yě ；yàn wáng ，wú suǒ lì ；qì dān yǔ wú yuē wéi xiōng dì ；ér jiē bèi jìn yǐ guī liáng 。cǐ sān zhě ，wú yí hèn yě 。yǔ ěr sān shǐ ，ěr qí wú wàng nǎi fù zhī zhì ！”zhuāng zōng shòu ér cáng zhī yú miào 。qí hòu yòng bīng ，zé qiǎn cóng shì yǐ yī shǎo láo gào miào ，qǐng qí shǐ ，shèng yǐ jǐn náng ，fù ér qián qū ，jí kǎi xuán ér nà zhī 。
fāng qí xì yàn fù zǐ yǐ zǔ ，hán liáng jun1 chén zhī shǒu ，rù yú tài miào ，hái shǐ xiān wáng ，ér gào yǐ chéng gōng ，qí yì qì zhī shèng ，kě wèi zhuàng zāi ！jí chóu chóu yǐ miè ，tiān xià yǐ dìng ，yī fū yè hū ，luàn zhě sì yīng ，cāng huáng dōng chū ，wèi jí jiàn zéi ér shì zú lí sàn ，jun1 chén xiàng gù ，bú zhī suǒ guī 。zhì yú shì tiān duàn fā ，qì xià zhān jīn ，hé qí shuāi yě ！qǐ dé zhī nán ér shī zhī yì yú ？yì běn qí chéng bài zhī jì ，ér jiē zì yú rén yú ？
《shū 》yuē ：“mǎn zhāo sǔn ，qiān dé yì 。”yōu láo kě yǐ xìng guó ，yì yù kě yǐ wáng shēn ，zì rán zhī lǐ yě 。gù fāng qí shèng yě ，jǔ tiān xià zhī háo jié ，mò néng yǔ zhī zhēng ；jí qí shuāi yě ，shù shí líng rén kùn zhī ，ér shēn sǐ guó miè ，wéi tiān xià xiào 。fū huò huàn cháng jī yú hū wēi ，ér zhì yǒng duō kùn yú suǒ nì ，qǐ dú líng rén yě zāi ！zuò 《líng guān chuán 》。
自古宦者乱人之国，其源深于女祸。女，色而已，宦者之害，非一端也。
盖其用事也近而习，其为心也专而忍。能以小善中人之意，小信固人之心，使人主必信而亲之。待其已信，然后惧以祸福而把持之。虽有忠臣、硕士列于朝廷，而人主以为去己疏远，不若起居饮食、前后左右之亲可恃也。故前后左右者日益亲，而忠臣、硕士日益疏，而人主之势日益孤。势孤，则惧祸之心日益切，而把持者日益牢。安危出其喜怒，祸患伏于帷闼，则向之所谓可恃者，乃所以为患也。患已深而觉之，欲与疏远之臣图左右之亲近，缓之则养祸而益深，急之则挟人主以为质。虽有圣智，不能与谋。谋之而不可为，为之而不可成，至其甚，则俱伤而两败。故其大者亡国，其次亡身，而使奸豪得借以为资而起，至抉其种类，尽杀以快天下之心而后已。此前史所载宦者之祸常如此者，非一世也。
夫为人主者，非欲养祸于内而疏忠臣、硕士于外，盖其渐积而势使之然也。夫女色之惑，不幸而不悟，而祸斯及矣。使其一悟，捽而去之可也。宦者之为祸，虽欲悔悟，而势有不得而去也，唐昭宗之事是已。故曰“深于女祸者”，谓此也。可不戒哉？
zì gǔ huàn zhě luàn rén zhī guó ，qí yuán shēn yú nǚ huò 。nǚ ，sè ér yǐ ，huàn zhě zhī hài ，fēi yī duān yě 。
gài qí yòng shì yě jìn ér xí ，qí wéi xīn yě zhuān ér rěn 。néng yǐ xiǎo shàn zhōng rén zhī yì ，xiǎo xìn gù rén zhī xīn ，shǐ rén zhǔ bì xìn ér qīn zhī 。dài qí yǐ xìn ，rán hòu jù yǐ huò fú ér bǎ chí zhī 。suī yǒu zhōng chén 、shuò shì liè yú cháo tíng ，ér rén zhǔ yǐ wéi qù jǐ shū yuǎn ，bú ruò qǐ jū yǐn shí 、qián hòu zuǒ yòu zhī qīn kě shì yě 。gù qián hòu zuǒ yòu zhě rì yì qīn ，ér zhōng chén 、shuò shì rì yì shū ，ér rén zhǔ zhī shì rì yì gū 。shì gū ，zé jù huò zhī xīn rì yì qiē ，ér bǎ chí zhě rì yì láo 。ān wēi chū qí xǐ nù ，huò huàn fú yú wéi tà ，zé xiàng zhī suǒ wèi kě shì zhě ，nǎi suǒ yǐ wéi huàn yě 。huàn yǐ shēn ér jiào zhī ，yù yǔ shū yuǎn zhī chén tú zuǒ yòu zhī qīn jìn ，huǎn zhī zé yǎng huò ér yì shēn ，jí zhī zé jiā rén zhǔ yǐ wéi zhì 。suī yǒu shèng zhì ，bú néng yǔ móu 。móu zhī ér bú kě wéi ，wéi zhī ér bú kě chéng ，zhì qí shèn ，zé jù shāng ér liǎng bài 。gù qí dà zhě wáng guó ，qí cì wáng shēn ，ér shǐ jiān háo dé jiè yǐ wéi zī ér qǐ ，zhì jué qí zhǒng lèi ，jìn shā yǐ kuài tiān xià zhī xīn ér hòu yǐ 。cǐ qián shǐ suǒ zǎi huàn zhě zhī huò cháng rú cǐ zhě ，fēi yī shì yě 。
fū wéi rén zhǔ zhě ，fēi yù yǎng huò yú nèi ér shū zhōng chén 、shuò shì yú wài ，gài qí jiàn jī ér shì shǐ zhī rán yě 。fū nǚ sè zhī huò ，bú xìng ér bú wù ，ér huò sī jí yǐ 。shǐ qí yī wù ，zuó ér qù zhī kě yě 。huàn zhě zhī wéi huò ，suī yù huǐ wù ，ér shì yǒu bú dé ér qù yě ，táng zhāo zōng zhī shì shì yǐ 。gù yuē “shēn yú nǚ huò zhě ”，wèi cǐ yě 。kě bú jiè zāi ？
仕宦而至将相，富贵而归故乡。此人情之所荣，而今昔之所同也。
盖士方穷时，困厄闾里，庸人孺子，皆得易而侮之。若季子不礼于其嫂，买臣见弃于其妻。一旦高车驷马，旗旄导前，而骑卒拥后，夹道之人，相与骈肩累迹，瞻望咨嗟；而所谓庸夫愚妇者，奔走骇汗，羞愧俯伏，以自悔罪于车尘马足之间。此一介之士，得志于当时，而意气之盛，昔人比之衣锦之荣者也。
惟大丞相魏国公则不然：公，相人也，世有令德，为时名卿。自公少时，已擢高科，登显仕。海内之士，闻下风而望余光者，盖亦有年矣。所谓将相而富贵，皆公所宜素有；非如穷厄之人，侥幸得志于一时，出于庸夫愚妇之不意，以惊骇而夸耀之也。然则高牙大纛，不足为公荣；桓圭衮冕，不足为公贵。惟德被生民，而功施社稷，勒之金石，播之声诗，以耀后世而垂无穷，此公之志，而士亦以此望于公也。岂止夸一时而荣一乡哉！
公在至和中，尝以武康之节，来治于相，乃作“昼锦”之堂于后圃。既又刻诗于石，以遗相人。其言以快恩仇、矜名誉为可薄，盖不以昔人所夸者为荣，而以为戒。于此见公之视富贵为何如，而其志岂易量哉！故能出入将相，勤劳王家，而夷险一节。至于临大事，决大议，垂绅正笏，不动声色，而措天下于泰山之安：可谓社稷之臣矣！其丰功盛烈，所以铭彝鼎而被弦歌者，乃邦家之光，非闾里之荣也。
余虽不获登公之堂，幸尝窃诵公之诗，乐公之志有成，而喜为天下道也。于是乎书。
尚书吏部侍郎、参知政事欧阳修记。
shì huàn ér zhì jiāng xiàng ，fù guì ér guī gù xiāng 。cǐ rén qíng zhī suǒ róng ，ér jīn xī zhī suǒ tóng yě 。
gài shì fāng qióng shí ，kùn è lǘ lǐ ，yōng rén rú zǐ ，jiē dé yì ér wǔ zhī 。ruò jì zǐ bú lǐ yú qí sǎo ，mǎi chén jiàn qì yú qí qī 。yī dàn gāo chē sì mǎ ，qí máo dǎo qián ，ér qí zú yōng hòu ，jiá dào zhī rén ，xiàng yǔ pián jiān lèi jì ，zhān wàng zī jiē ；ér suǒ wèi yōng fū yú fù zhě ，bēn zǒu hài hàn ，xiū kuì fǔ fú ，yǐ zì huǐ zuì yú chē chén mǎ zú zhī jiān 。cǐ yī jiè zhī shì ，dé zhì yú dāng shí ，ér yì qì zhī shèng ，xī rén bǐ zhī yī jǐn zhī róng zhě yě 。
wéi dà chéng xiàng wèi guó gōng zé bú rán ：gōng ，xiàng rén yě ，shì yǒu lìng dé ，wéi shí míng qīng 。zì gōng shǎo shí ，yǐ zhuó gāo kē ，dēng xiǎn shì 。hǎi nèi zhī shì ，wén xià fēng ér wàng yú guāng zhě ，gài yì yǒu nián yǐ 。suǒ wèi jiāng xiàng ér fù guì ，jiē gōng suǒ yí sù yǒu ；fēi rú qióng è zhī rén ，yáo xìng dé zhì yú yī shí ，chū yú yōng fū yú fù zhī bú yì ，yǐ jīng hài ér kuā yào zhī yě 。rán zé gāo yá dà dào ，bú zú wéi gōng róng ；huán guī gǔn miǎn ，bú zú wéi gōng guì 。wéi dé bèi shēng mín ，ér gōng shī shè jì ，lè zhī jīn shí ，bō zhī shēng shī ，yǐ yào hòu shì ér chuí wú qióng ，cǐ gōng zhī zhì ，ér shì yì yǐ cǐ wàng yú gōng yě 。qǐ zhǐ kuā yī shí ér róng yī xiāng zāi ！
gōng zài zhì hé zhōng ，cháng yǐ wǔ kāng zhī jiē ，lái zhì yú xiàng ，nǎi zuò “zhòu jǐn ”zhī táng yú hòu pǔ 。jì yòu kè shī yú shí ，yǐ yí xiàng rén 。qí yán yǐ kuài ēn chóu 、jīn míng yù wéi kě báo ，gài bú yǐ xī rén suǒ kuā zhě wéi róng ，ér yǐ wéi jiè 。yú cǐ jiàn gōng zhī shì fù guì wéi hé rú ，ér qí zhì qǐ yì liàng zāi ！gù néng chū rù jiāng xiàng ，qín láo wáng jiā ，ér yí xiǎn yī jiē 。zhì yú lín dà shì ，jué dà yì ，chuí shēn zhèng hù ，bú dòng shēng sè ，ér cuò tiān xià yú tài shān zhī ān ：kě wèi shè jì zhī chén yǐ ！qí fēng gōng shèng liè ，suǒ yǐ míng yí dǐng ér bèi xián gē zhě ，nǎi bāng jiā zhī guāng ，fēi lǘ lǐ zhī róng yě 。
yú suī bú huò dēng gōng zhī táng ，xìng cháng qiè sòng gōng zhī shī ，lè gōng zhī zhì yǒu chéng ，ér xǐ wéi tiān xià dào yě 。yú shì hū shū 。
shàng shū lì bù shì láng 、cān zhī zhèng shì ōu yáng xiū jì 。
修既治滁之明年，夏，始饮滁水而甘。问诸滁人，得于州南百步之远。其上则丰山，耸然而特立；下则幽谷，窈然而深藏；中有清泉，滃然而仰出。俯仰左右，顾而乐之。于是疏泉凿石，辟地以为亭，而与滁人往游其间。
滁于五代干戈之际，用武之地也。昔太祖皇帝，尝以周师破李景兵十五万于清流山下，生擒其皇甫辉、姚凤于滁东门之外，遂以平滁。修尝考其山川，按其图记，升高以望清流之关，欲求辉、凤就擒之所。而故老皆无在也，盖天下之平久矣。自唐失其政，海内分裂，豪杰并起而争，所在为敌国者，何可胜数？及宋受天命，圣人出而四海一。向之凭恃险阻，铲削消磨，百年之间，漠然徒见山高而水清。欲问其事，而遗老尽矣！
今滁介江淮之间，舟车商贾、四方宾客之所不至，民生不见外事，而安于畎亩衣食，以乐生送死。而孰知上之功德，休养生息，涵煦于百年之深也。
修之来此，乐其地僻而事简，又爱其俗之安闲。既得斯泉于山谷之间，乃日与滁人仰而望山，俯而听泉。掇幽芳而荫乔木，风霜冰雪，刻露清秀，四时之景，无不可爱。又幸其民乐其岁物之丰成，而喜与予游也。因为本其山川，道其风俗之美，使民知所以安此丰年之乐者，幸生无事之时也。
夫宣上恩德，以与民共乐，刺史之事也。遂书以名其亭焉。
xiū jì zhì chú zhī míng nián ，xià ，shǐ yǐn chú shuǐ ér gān 。wèn zhū chú rén ，dé yú zhōu nán bǎi bù zhī yuǎn 。qí shàng zé fēng shān ，sǒng rán ér tè lì ；xià zé yōu gǔ ，yǎo rán ér shēn cáng ；zhōng yǒu qīng quán ，wēng rán ér yǎng chū 。fǔ yǎng zuǒ yòu ，gù ér lè zhī 。yú shì shū quán záo shí ，pì dì yǐ wéi tíng ，ér yǔ chú rén wǎng yóu qí jiān 。
chú yú wǔ dài gàn gē zhī jì ，yòng wǔ zhī dì yě 。xī tài zǔ huáng dì ，cháng yǐ zhōu shī pò lǐ jǐng bīng shí wǔ wàn yú qīng liú shān xià ，shēng qín qí huáng fǔ huī 、yáo fèng yú chú dōng mén zhī wài ，suí yǐ píng chú 。xiū cháng kǎo qí shān chuān ，àn qí tú jì ，shēng gāo yǐ wàng qīng liú zhī guān ，yù qiú huī 、fèng jiù qín zhī suǒ 。ér gù lǎo jiē wú zài yě ，gài tiān xià zhī píng jiǔ yǐ 。zì táng shī qí zhèng ，hǎi nèi fèn liè ，háo jié bìng qǐ ér zhēng ，suǒ zài wéi dí guó zhě ，hé kě shèng shù ？jí sòng shòu tiān mìng ，shèng rén chū ér sì hǎi yī 。xiàng zhī píng shì xiǎn zǔ ，chǎn xuē xiāo mó ，bǎi nián zhī jiān ，mò rán tú jiàn shān gāo ér shuǐ qīng 。yù wèn qí shì ，ér yí lǎo jìn yǐ ！
jīn chú jiè jiāng huái zhī jiān ，zhōu chē shāng jiǎ 、sì fāng bīn kè zhī suǒ bú zhì ，mín shēng bú jiàn wài shì ，ér ān yú quǎn mǔ yī shí ，yǐ lè shēng sòng sǐ 。ér shú zhī shàng zhī gōng dé ，xiū yǎng shēng xī ，hán xù yú bǎi nián zhī shēn yě 。
xiū zhī lái cǐ ，lè qí dì pì ér shì jiǎn ，yòu ài qí sú zhī ān xián 。jì dé sī quán yú shān gǔ zhī jiān ，nǎi rì yǔ chú rén yǎng ér wàng shān ，fǔ ér tīng quán 。duō yōu fāng ér yīn qiáo mù ，fēng shuāng bīng xuě ，kè lù qīng xiù ，sì shí zhī jǐng ，wú bú kě ài 。yòu xìng qí mín lè qí suì wù zhī fēng chéng ，ér xǐ yǔ yǔ yóu yě 。yīn wéi běn qí shān chuān ，dào qí fēng sú zhī měi ，shǐ mín zhī suǒ yǐ ān cǐ fēng nián zhī lè zhě ，xìng shēng wú shì zhī shí yě 。
fū xuān shàng ēn dé ，yǐ yǔ mín gòng lè ，cì shǐ zhī shì yě 。suí shū yǐ míng qí tíng yān 。
臣闻朋党之说，自古有之，惟幸人君辨其君子小人而已。大凡君子与君子以同道为朋，小人与小人以同利为朋，此自然之理也。
然臣谓小人无朋，惟君子则有之。其故何哉？小人所好者禄利也，所贪者财货也。当其同利之时，暂相党引以为朋者，伪也；及其见利而争先，或利尽而交疏，则反相贼害，虽其兄弟亲戚，不能自保。故臣谓小人无朋，其暂为朋者，伪也。君子则不然。所守者道义，所行者忠信，所惜者名节。以之修身，则同道而相益；以之事国，则同心而共济；终始如一，此君子之朋也。故为人君者，但当退小人之伪朋，用君子之真朋，则天下治矣。
尧之时，小人共工、驩兜等四人为一朋，君子八元、八恺十六人为一朋。舜佐尧，退四凶小人之朋，而进元、恺君子之朋，尧之天下大治。及舜自为天子，而皋、夔、稷、契等二十二人并列于朝，更相称美，更相推让，凡二十二人为一朋，而舜皆用之，天下亦大治。《书》曰：“纣有臣亿万，惟亿万心；周有臣三千，惟一心。”纣之时，亿万人各异心，可谓不为朋矣，然纣以亡国。周武王之臣，三千人为一大朋，而周用以兴。后汉献帝时，尽取天下名士囚禁之，目为党人。及黄巾贼起，汉室大乱，后方悔悟，尽解党人而释之，然已无救矣。唐之晚年，渐起朋党之论。及昭宗时，尽杀朝之名士，或投之黄河，曰：“此辈清流，可投浊流。”而唐遂亡矣。
夫前世之主，能使人人异心不为朋，莫如纣；能禁绝善人为朋，莫如汉献帝；能诛戮清流之朋，莫如唐昭宗之世；然皆乱亡其国。更相称美推让而不自疑，莫如舜之二十二臣，舜亦不疑而皆用之；然而后世不诮舜为二十二人朋党所欺，而称舜为聪明之圣者，以能辨君子与小人也。周武之世，举其国之臣三千人共为一朋，自古为朋之多且大，莫如周；然周用此以兴者，善人虽多而不厌也。
嗟呼！兴亡治乱之迹，为人君者，可以鉴矣。
chén wén péng dǎng zhī shuō ，zì gǔ yǒu zhī ，wéi xìng rén jun1 biàn qí jun1 zǐ xiǎo rén ér yǐ 。dà fán jun1 zǐ yǔ jun1 zǐ yǐ tóng dào wéi péng ，xiǎo rén yǔ xiǎo rén yǐ tóng lì wéi péng ，cǐ zì rán zhī lǐ yě 。
rán chén wèi xiǎo rén wú péng ，wéi jun1 zǐ zé yǒu zhī 。qí gù hé zāi ？xiǎo rén suǒ hǎo zhě lù lì yě ，suǒ tān zhě cái huò yě 。dāng qí tóng lì zhī shí ，zàn xiàng dǎng yǐn yǐ wéi péng zhě ，wěi yě ；jí qí jiàn lì ér zhēng xiān ，huò lì jìn ér jiāo shū ，zé fǎn xiàng zéi hài ，suī qí xiōng dì qīn qī ，bú néng zì bǎo 。gù chén wèi xiǎo rén wú péng ，qí zàn wéi péng zhě ，wěi yě 。jun1 zǐ zé bú rán 。suǒ shǒu zhě dào yì ，suǒ háng zhě zhōng xìn ，suǒ xī zhě míng jiē 。yǐ zhī xiū shēn ，zé tóng dào ér xiàng yì ；yǐ zhī shì guó ，zé tóng xīn ér gòng jì ；zhōng shǐ rú yī ，cǐ jun1 zǐ zhī péng yě 。gù wéi rén jun1 zhě ，dàn dāng tuì xiǎo rén zhī wěi péng ，yòng jun1 zǐ zhī zhēn péng ，zé tiān xià zhì yǐ 。
yáo zhī shí ，xiǎo rén gòng gōng 、huān dōu děng sì rén wéi yī péng ，jun1 zǐ bā yuán 、bā kǎi shí liù rén wéi yī péng 。shùn zuǒ yáo ，tuì sì xiōng xiǎo rén zhī péng ，ér jìn yuán 、kǎi jun1 zǐ zhī péng ，yáo zhī tiān xià dà zhì 。jí shùn zì wéi tiān zǐ ，ér gāo 、kuí 、jì 、qì děng èr shí èr rén bìng liè yú cháo ，gèng xiàng chēng měi ，gèng xiàng tuī ràng ，fán èr shí èr rén wéi yī péng ，ér shùn jiē yòng zhī ，tiān xià yì dà zhì 。《shū 》yuē ：“zhòu yǒu chén yì wàn ，wéi yì wàn xīn ；zhōu yǒu chén sān qiān ，wéi yī xīn 。”zhòu zhī shí ，yì wàn rén gè yì xīn ，kě wèi bú wéi péng yǐ ，rán zhòu yǐ wáng guó 。zhōu wǔ wáng zhī chén ，sān qiān rén wéi yī dà péng ，ér zhōu yòng yǐ xìng 。hòu hàn xiàn dì shí ，jìn qǔ tiān xià míng shì qiú jìn zhī ，mù wéi dǎng rén 。jí huáng jīn zéi qǐ ，hàn shì dà luàn ，hòu fāng huǐ wù ，jìn jiě dǎng rén ér shì zhī ，rán yǐ wú jiù yǐ 。táng zhī wǎn nián ，jiàn qǐ péng dǎng zhī lùn 。jí zhāo zōng shí ，jìn shā cháo zhī míng shì ，huò tóu zhī huáng hé ，yuē ：“cǐ bèi qīng liú ，kě tóu zhuó liú 。”ér táng suí wáng yǐ 。
fū qián shì zhī zhǔ ，néng shǐ rén rén yì xīn bú wéi péng ，mò rú zhòu ；néng jìn jué shàn rén wéi péng ，mò rú hàn xiàn dì ；néng zhū lù qīng liú zhī péng ，mò rú táng zhāo zōng zhī shì ；rán jiē luàn wáng qí guó 。gèng xiàng chēng měi tuī ràng ér bú zì yí ，mò rú shùn zhī èr shí èr chén ，shùn yì bú yí ér jiē yòng zhī ；rán ér hòu shì bú qiào shùn wéi èr shí èr rén péng dǎng suǒ qī ，ér chēng shùn wéi cōng míng zhī shèng zhě ，yǐ néng biàn jun1 zǐ yǔ xiǎo rén yě 。zhōu wǔ zhī shì ，jǔ qí guó zhī chén sān qiān rén gòng wéi yī péng ，zì gǔ wéi péng zhī duō qiě dà ，mò rú zhōu ；rán zhōu yòng cǐ yǐ xìng zhě ，shàn rén suī duō ér bú yàn yě 。
jiē hū ！xìng wáng zhì luàn zhī jì ，wéi rén jun1 zhě ，kě yǐ jiàn yǐ 。